Inspektor Nadzoru Budowlanego - czym się zajmuje?  Zadania i kompetencje Inspektora Nadzoru Budowlanego

Proces budowy domu można podzielić na dwa etapy. Pierwszy związany z pozyskaniem prawa do przystąpienia do budowy, a drugi to zgłoszenie rozpoczęcia budowy i proces budowy domu. Wielu Inwestorów po uzyskaniu ostatecznego pozwolenia na budowę lub wykonaniu skutecznego zgłoszenia budowy budynku uważa, że spełnili wszystkie konieczne formalności przewidziane w ustawie Prawo budowlane i mogą rozpocząć budowę. Zamknięty został pierwszy etap inwestycji, który prowadzony jest jako zadanie własne przez Starostę Powiatowego – jako organ administracji architektoniczno- budowlanej. Drugim etapem inwestycji to jej realizacja, która od zgłoszenia rozpoczęcia budowy do złożenia zawiadomienia o jej zakończeniu lub otrzymanie pozwolenia na użytkowanie, podlega kompetencjom Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. W artykule omówimy kompetencje tej instytucji, pamiętając, że często nazywana jest policją budowlaną.

To instytucja, której działania związane są ze sprawdzeniem i kontrolą prawidłowości przebiegu procesu budowlanego i utrzymania obiektów budowlanych. Działania zarówno administracji architektoniczno-budowlanej, jak i nadzoru budowlanego prowadzone są na podstawie przepisów ustawy Prawo budowlane, a tok postępowań prowadzonych przez te instytucje regulowany jest w Kodeksie Postępowania Administracyjnego. Przepisy tych ustaw zakładają dwuinstancyjność postępowania administracyjnego tych instytucji.

Przepisy ustawy Prawo budowlane w art. 80 określiły organy Nadzoru Budowlanego, właściwe instytucje,  które wykonują zadania nadzoru budowlanego podane w ustawie. Pamiętając o dwuinstancyjności postępowania, organem pierwszej instancji jest Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, kierownik Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego. Natomiast drugą instancją, rozpatrującą m.in. odwołania od decyzji Powiatowego Inspektora, jest wojewoda, który działa poprzez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Odpowiednio kierownika Wojewódzkiego Nadzoru Budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

---

Zobacz więcej projektów

Dla zadań, określonych w art. 82 ustawy m.in. przykładowo:

dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu - niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad - wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek; 

organem pierwszej instancji jest właściwy wojewoda (wydający pozwolenia na budowę) i dla takich  inwestycji i obiektów budowlanych organem sprawdzającym i kontrolującym jest Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, dla którego organem odwoławczym (drugiej instancji) jest Główny Inspektor Nadzoru Budowanego. Dokładne zadania głównego inspektora nadzoru budowlanego reguluje również Prawo budowlane.
Podsumujmy:
Zadania Nadzoru Budowlanego wykonują następujące organy:
1. powiatowy inspektor nadzoru budowanego będący kierownikiem Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego, jest organem kontroli państwowej, najniższego szczebla;
2. wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, jako kierownika Wojewódzkiego Nadzoru Budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej;
3. główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, kierownik głównego urzędu nadzoru budowlanego.

Jak już pisaliśmy w pierwszej części artykułu ustawa Prawo budowlane, ustaliła hierarchię tych instytucji, ich kompetencje w kontekście dwuinstancyjności postępowań i postępowań skargowych.
Organem wyższego stopnia w stosunku do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego jest Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego. 
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego realizując zadania ustawowe, prowadzi postępowania administracyjne zakończone decyzjami administracyjnymi, a w trakcie tych postępowań może wydawać rozstrzygnięcia pośrednie, wydawane w formie postanowień. Od takich rozstrzygnięć przysługuje prawo złożenia odwołania od decyzji, a od postanowienia zażalenia. Rozpatrzenie tego typu środków odwoławczych i ustosunkowanie się zarzutów i uwag w nich zawartych to zadanie organu wyższego stopnia, czyli Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego. 
Postępowania lub brak działań w zakresie kompetencji Powiatowego Inspektora mogą być podstawą do złożenia skargi na jego postępowanie. Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań  przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. 
Organem właściwym do rozpatrzenia skargi jest organ wyższego stopnia (art.229 KPA), czyli w omawianej hierarchii kompetencji – Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Podsumowując: różnice w kompetencji, komu podlega powiatowy inspektor nadzoru budowlanego
Działania Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, wykonywane przez odpowiednich inspektorów, są poddawane ocenie i sprawdzeniu poprawności rozstrzygnięć w ewentualnych postępowaniach odwoławczych lub skargowych, przez inspektorów wojewódzkiego Nadzoru Budowlanego. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego podlega więc Wojewódzkiemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego.

Ważne: organem powołującym Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego jest Starosta Powiatowy, który przed powołaniem zaciąga opinii Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, lecz odpowiedzialny za wybór i powołanie Powiatowego Inspektora jest właściwy Starosta.

W tej części artykułu podamy zadania Inspektora Nadzoru Budowlanego, z których wynika, że przedstawiciele tej instytucji posiadają prawo kontroli i dyscyplinowania zarówno inwestorów, jak i kierowników budów do prowadzenia budów zgodnie z przepisami Prawa budowlanego i wydanego pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, a właścicieli budynków do kontroli ich  stanu technicznego.
Kompetencje organu nadzoru budowlanego, jakim jest Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, sprowadzają się więc do działań z zakresu inspekcji i kontroli w zakresie prawidłowości przebiegu procesu budowlanego i utrzymania obiektów budowlanych.
Pisząc o Powiatowym Inspektorze Nadzoru Budowlanego i jego zakresie działań mamy na uwadze, zakres prac wykonywanych przez inspektorów pracujących w Inspektoracie Nadzoru.

Zakres prac wykonywanych przez inspektora, w tym jego obowiązków,  określają przepisy ustawy Prawo budowlane, a w szczególności - zadania i kompetencje określone  w art. 83 ust 1 ustawy. Przed Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego toczą się postępowania w zakresie:

1. przyjmowanie zawiadomień o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, na które jest wymagane pozwolenie na budowę i zgłoszenie budowy lub zgłoszenie przebudowy, 
2. kontrola budów w zakresie:
• zgodności wykonywanych robót budowlanych z zatwierdzonym projektem budowlanym i warunkami określonymi w decyzji o pozwoleniu na budowę oraz z przepisami Prawa budowlanego;
• stosowania na budowach wyrobów budowlanych dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie,
3. likwidacja i legalizacja samowoli budowlanych (budowa, rozbiórka, wykonywanie robót budowlanych, zmiana sposobu użytkowania bez zgłoszenia właściwemu organowi),
4. wstrzymywanie robót budowlanych wykonywanych bez pozwolenia na budowę lub niezgodnie z pozwoleniem bądź przepisami,
5. nakaz wykonania określonych czynności przez inwestora w celu zalegalizowania robót budowlanych, pozwolenie na wznowienie wstrzymanych robót, ale także nakaz rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części w razie niepodporządkowania się wcześniej wydanym nakazom,
6. przyjmowanie zgłoszeń o zakończeniu budowy obiektów budowlanych, na które jest wymagane pozwolenie na budowę albo zgłoszenie budowy, 
7. wydawanie decyzji na użytkowanie obiektów budowlanych, dla których jest to wymagane,
8. przeprowadzanie kontroli obowiązkowych zakończonych budów obiektów budowlanych,
9. kontrola utrzymania obiektów budowlanych,
10. nakaz usunięcia stwierdzonych w obiekcie budowlanym nieprawidłowości,
11. nakaz rozbiórki obiektu nieużytkowanego lub niewykończonego i nienadającego się do odbudowy, remontu lub wykończenia,
12. nakaz opróżnienia budynku grożącego bezpośrednio zawaleniem bądź usunięcia istniejącego w obiekcie budowlanym zagrożenia,
13. przyjęcie zawiadomienia o stanie zagrożenia w obiekcie budowlanym,
14. badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych,
15. prowadzenie postępowań wyjaśniających i składanie wniosków o ukaranie z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie,
16. współdziałanie z organami administracji architektoniczno-budowlanej i organami kontroli państwowej,
17. współpraca z innymi organami.

Chcąc móc wykonywać zadania podane powyżej, swoje obowiązki, ustawodawca upoważnił inspektorów nadzoru do: 
1. wstępu do obiektu budowlanego, a także na teren budowy czy zakładu pracy,
2. żądania od uczestników procesu budowlanego, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, informacji lub udostępnienia dokumentów związanych z prowadzeniem robót, przekazywaniem obiektu budowlanego do użytkowania, utrzymaniem i użytkowaniem obiektu budowlanego, świadczących o dopuszczeniu wyrobu budowlanego do obrotu, albo jednostkowego zastosowania w budownictwie.

Praca na stanowisku Inspektora Nadzoru Budowlanego jest bezpośrednio związana ze znajomością przepisów budowlanych, przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, doświadczeniem w zakresie pracy w jednostkach samorządu terytorialnego lub administracji rządowej. Podstawą jednak ubiegania się o pracę w Inspektoracie Nadzoru Budowlanego jest posiadanie właściwego wykształcenia i uprawnień.

Inspektor Nadzoru Budowlanego musi posiadać wyższe wykształcenie w zakresie budownictwa i właściwe uprawnienia budowlane (decyzja komisji kwalifikacyjnej, zezwalająca na pełnienie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie).

Inspektoraty Nadzorów Budowlanych prowadzą nabór na stanowiska inspektorów. Informacje o wymaganych kwalifikacjach  zamieszczone są w Biuletynie Informacji Publicznej właściwego inspektoratu.

Zakres pracy wynikającej z przyznanych kompetencji Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego, związany jest z procesem inwestycyjnym od momentu złożenia wymaganego zgłoszenia rozpoczęcia budowy, poprzez proces budowy obiektu, do momentu zakończenia budowy, czyli złożenia właściwego zawiadomienia o zakończeniu budowy lub otrzymania decyzji zgody na użytkowanie w wymaganym postępowaniu.  Ale nie tylko. Ustawa Prawo budowlane nakłada na właścicieli obiektów budowlanych utrzymywanie ich w należytym stanie technicznym, a Nadzór Budowlany został wskazany jako instytucja do dokonania kontroli obiektów budowlanych w tym zakresie.

Przepisy ustawy w art. 91, 91a i 93 określają katalog naruszeń przepisów Ustawy Prawo budowlane, które podlegają karze. Zakres nieprawidłowości, które mogą podlegać karze, można podzielić na dwie grupy. Pierwsza wynikająca z kontroli przez Inspektorów Nadzoru Budowlanego istniejących obiektów budowlanych, druga kontroli w czasie trwania realizacji obiektu i dopełnienia wymaganych formalności z tym procesem związanych.

Ustawodawca przewidział również kary za udaremnienie podjęcia przez PINB czynności kontrolnych lub wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie bez wymaganych odpowiednich uprawnień. W tych przypadkach karą jest grzywna, ograniczenie lub pozbawienie wolności do jednego roku.

Chcąc zapoznać się z pełnym katalogiem kar za naruszenie przepisów Prawa budowlanego, nieprzestrzegania przepisów Prawa budowlanego, należy prześledzić zapisy art. 93 prawa budowlanego.

W tym miejscu padamy listę naruszeń, które najczęściej występują w procesie inwestycyjnym, budowie budynku mieszkalnego.
Podlega karze grzywny:
1. wykonywanie robót budowlanych bez pozwolenia na budowę lub bez zgłoszenia,
2. wykonywanie rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części, bez wymaganego zgłoszenia lub uzyskania właściwej decyzji,
3. przystąpienie do budowy lub prowadzenia robót budowlanych bez wymaganego zawiadomienia o rozpoczęciu budowy i wszystkich z tym związanych formalności, ustanowienie kierownika budowy i prowadzenie dziennika budowy – jeżeli są wymagane,
4. wykonywanie robót budowlanych w sposób odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach, pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę bądź w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, bądź istotnie odbiegający od zatwierdzonego projektu,
5. zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia,
6. wykonywanie robót budowlanych, pomimo ich wstrzymania przez Inspektora Nadzoru – przypadek samowoli budowlanej,
7. złożenie oświadczenia, do zawiadomienia o zakończeniu budowy – niezgodnego ze stanem faktycznym.

Określenie kary grzywny następuje w oparciu o Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
Omawiając temat kar za  naruszanie przepisów Prawa budowlanego, pamiętać należy o jeszcze jednym ważnym aspekcie związanym z opłatami pieniężnymi, które leżą w kompetencji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, są to opłaty legalizacyjne. Sposób ustalania oraz wysokość opłaty zależny od rodzaju samowoli, czy budynek wybudowany został bez pozwolenia na budowę, czy bez zgłoszenia, od wielkości i kategorii obiektu. Opłaty te można rozłożyć na raty, umorzyć w całości, lub w części i odroczyć termin płatności. Decyzja w tym zakresie należy do wojewody, który rozstrzyga sposób uiszczenia opłaty legalizacyjnej, po wcześniejszym wniosku osoby, na którą została nałożona opłata.

Ustawa Prawo budowlane określa dokładną ścieżkę postępowania, jaką Inwestor musi przejść, aby formalnie mógł rozpocząć użytkowanie budynku. W przypadku budynku mieszkalnego jednorodzinnego najczęściej stosowane jest zawiadomienie organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy. 
Ten tryb postępowania wymaga złożenia wymaganych załączników, a dokumentem potwierdzającym jest wydanie przez Inspektora Nadzoru Budowlanego stosownego zaświadczenia.
Zdarzają się jednak przypadki, kiedy ta forma zakończenia budowy nie może być zastosowana. Mówiąc cały czas o przykładowym budynku mieszkalnym jednorodzinnym, mamy na uwadze przypadki:
- chęci odbioru części budynku (przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych),
- prowadzenie w trakcie budowy postępowania związanego z zalegalizowaniem istotnych odstępstw od warunków wydanego pozwolenia na budowę.
W takich przykładowych przypadkach Prawo budowlane nakłada na Inwestora przed przystąpieniem do użytkowania budynku lub jego części, konieczność uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, którą również wydaje Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Inwestor, w stosunku do którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, oprócz załączników wymaganych również do zawiadomienia o zakończeniu budowy, zobowiązany jest zawiadomić, instytucje takie jak: Państwową Inspekcję Sanitarną i Państwową Straż Pożarną o zakończeniu budowy.
Po złożeniu kompletnego wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, Nadzór Budowlany przeprowadza obowiązkową kontrolę budowy, w zakresie jej zgodności z ustaleniami i warunkami określonymi w decyzji o pozwoleniu na budowę oraz z projektem budowlanym.
Organ Nadzoru Budowlanego wydaje decyzję w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego po sprawdzeniu wniosku z załącznikami i przeprowadzeniu obowiązkowej kontroli. 

Podsumowanie:
Rozpoczęcie użytkowania budynku może nastąpić bezpośrednio po uzyskaniu zaświadczenia o przyjęciu zawiadomienia o zakończeniu budowy budynku.
Przystąpienie do użytkowania budynku, na którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, może nastąpić po złożeniu kompletnego wniosku, przeprowadzeniu postępowania przez Nadzór Budowlany, w tym przeprowadzeniu obowiązkowej kontroli budowy i wydaniu właściwej decyzji, która musi stać się ostateczną. 

Jak już pisaliśmy we wcześniejszej części artykułu, Inspektor Nadzoru Budowlanego jest pracownikiem inspektoratu Nadzoru Budowlanego, jest przedstawicielem administracji rządowej. Zakres jego uprawnień i obowiązków został szczegółowo opisany.  
Inspektor Nadzoru Inwestorskiego jest uczestnikiem procesu budowlanego, który został wskazany w ustawie Prawo budowlane, wraz z:  Inwestorem, Projektantem, Kierownikiem budowy lub Kierownikiem robót. 
Starostwo powiatowe wydając pozwolenie na budowę dla zamierzenia budowlanego, które zostało wymienione w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie Inspektora Nadzoru Inwestorskiego, nakłada w treści decyzji obowiązek ustanowienia Inspektora Nadzoru Inwestorskiego określonej specjalności.
Inspektor Nadzoru Inwestorskiego,  zwany często - Inspektorem Nadzoru, jest przedstawicielem Inwestora, upoważnionym do podejmowania decyzji, dotyczących zagadnień technicznych i ekonomicznych budowy, w ramach dokumentacji projektowej i stosowania przepisów Prawa budowlanego oraz umowy o jej realizację. Szczegółowy zakres obowiązków i uprawnień Inspektora Nadzoru zawiera art.25 i 26 Prawa budowlanego.
Osoba chcąca zostać Inspektorem Nadzoru Inwestorskiego winna posiadać odpowiednie uprawnienia budowlane, być członkiem samorządu zawodowego, posiadać odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie nadzorowania procesu budowlanego.
Przykładowe obiekty budowlane, przy budowie których wymagane jest ustanowienie Inspektora Nadzoru Inwestorskiego:
- obiekty użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego o kubaturze większej lub równej 2500 m3,
- obiekty wpisane do rejestru zabytków (dla przebudowy, rozbudowy itp.),
-  budynki i budowle o wysokości nad terenem większej niż 15 m.