Prawo budowlane 2023 – sprawdź, co może się zmienić

Zgodnie z przedstawionymi przez Ministerstwo Technologii i Rozwoju propozycjami zmian w Prawie budowlanym, dzięki nowelizacji przepisów Prawa budowlanego nastąpić ma uproszczenie procedur oraz przyspieszenie cyfryzacji procesu budowlanego.

Zmiany zaproponowane przez Ministerstwo Technologii i Rozwoju mają umożliwić n.in.:

• zmniejszenie obciążeń względem Inwestorów oraz organów administracji architektoniczno - budowlanej i nadzoru budowlanego,
• wdrożenie cyfryzacji działalności organów administracji publicznej w obszarze budownictwa; zakłada się, że w wyniku wprowadzonych zmian nastąpi usprawnienie komunikacji pomiędzy Inwestorem a urzędem,
• wprowadzenie jednolitego dla całego kraju Systemu Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB),
• zwiększenie odpowiedzialności zawodowej osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie,
• przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie,
• rozszerzenie systemu Elektronicznego Dziennika Budowy,
• wprowadzenie Elektronicznej Książki Obiektu Budowlanego,
• wprowadzenie Elektronicznego Centralnego Rejestru osób posiadających Uprawnienia Budowlane (system e-CRUB),
• rozbudowanie portalu e-budownictwo.

Prace nad ustawą nie zostały jeszcze zakończone, projekt ustawy pozostaje aktualnie w procesie opiniowania i konsultacji, a bieżące informacje można weryfikować na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

---

Zobacz więcej projektów

Projekt zmian zakłada rozszerzenie katalogu obiektów, dla których zniesiony ma być obowiązek uzyskiwania pozwolenia na budowę na rzecz zgłoszenia budowy. Według wstępnych zapowiedzi zmiany miały zacząć obowiązywać od początku 2023 roku, jednak wiadomo, że ten termin jest już nieaktualny. Proces legislacyjny wymaga czasu, musi przejść przez kolejne etapy, w tym trafić do Sejmu, Senatu, a po akceptacji jeszcze do podpisu Prezydenta. Przyjęcia nowelizacji można spodziewać się w ciągu 2023 r., ale trudno określić dokładny termin, od kiedy może obowiązywać.

Warto przypomnieć, że uproszczenie procedur i możliwość budowy domu na zgłoszenie wprowadzano już we wcześniejszych nowelizacjach Prawa budowlanego.

Na mocy zmian obowiązujących od 28.06.2015 r. bez pozwolenia można wznosić wolno stojące budynki mieszkalne jednorodzinne, których obszar oddziaływania obiektu mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a więc nie może sięgać na działki sąsiednie. Roboty można rozpocząć po 21 dniach od zgłoszenia do właściwego oddziału starostwa powiatowego lub urzędy miasta na prawach powiatu, pod warunkiem, że urząd nie wniesie sprzeciwu. Załączyć należy niezbędne dokumenty, wśród nich oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz kompletną dokumentację projektową.

Kolejna nowelizacja ustawy Prawo budowlane, obowiązująca od 3 stycznia 2022 roku, wprowadziła możliwość budowy domów jednorodzinnych bez pozwolenia na budowę w zależności od wielkości powierzchni zabudowy. I tak procedurą zgłoszenia zostały wówczas objęte wolno stojące jednorodzinne budynki mieszkalne o powierzchni zabudowy do 70 m2, przy czym nie mogą mieć więcej niż dwie kondygnacje i obszar oddziaływania mieścić się musi w całości na działce, na której zostały zaprojektowane. Ponadto ich budowa ma być prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych Inwestora, wprowadzono też zwolnienie z obowiązku zatrudniania kierownika budowy i prowadzenia dziennika budowy. Inwestor może rozpocząć budowę takiego domu od razu po doręczeniu do odpowiedniego organu administracji dokumentów, ponieważ zgodnie z przyjętym prawem organ administracji architektoniczno-budowlanej jest wyłączony z możliwości sprzeciwu. Należy jednak mieć na uwadze, że organ sprawdza uprawnienia do zastosowania specjalnego trybu zgłoszenia. Do wniosku Inwestor dołącza dokumentację projektową analogicznie, jak w przypadku pozwolenia na budowę oraz dodatkowo oświadczenia, że buduje dom w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, a w przypadku niezatrudniania kierownika budowy, oświadczenie, że przejmuje na siebie odpowiedzialność za kierowanie budową. Z uwagi na duże obostrzenia i nieznaczne korzyści procedura ta nie zyskała uznania Inwestorów.

Planowane zmiany mają zlikwidować istniejący dualizm w przepisach ramach procedury uzyskiwania pozwolenia na budowę. Zniesione ma być ograniczenie wynikające z wielkości powierzchni zabudowy, różnicujące budowę domów jednorodzinnych o powierzchni zabudowy poniżej i powyżej 70 metrów kwadratowych. W efekcie bez pozwolenia na budowę, ale na podstawie zgłoszenia z projektem budowlanym, będzie można wznieść także większy budynek jednorodzinny, jednak pod warunkiem spełnienia następujących wymogów:

• budynek jest wolno stojący,
• budynek nie ma więcej niż dwie kondygnacje,
• obszar jego oddziaływania w całości mieści się na działce, na której został zaprojektowany,
• budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych Inwestora (Inwestor zobowiązany będzie dołączyć oświadczenie),
• w przypadku domów o powierzchni zabudowy powyżej 70 m2 Inwestor zobowiązany będzie zatrudnić kierownika budowy; w tym przypadku będzie także obowiązywać uproszczona procedura odbioru, polegająca na tym, że wyłącznie kierownik budowy będzie oświadczał o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania, czyli potwierdzał gotowość do zamieszkania.

Domy do 70 m2 powierzchni zabudowy nadal będzie można budować bez udziału kierownika budowy i bez dziennika budowy.

W nowelizacji 2023 planuje się także rozszerzenie katalogu obiektów budowlanych, które nie będą wymagały decyzji pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia oraz katalogu inwestycji, dla których nie będzie konieczne ani uzyskanie pozwolenia na budowę, ani zgłoszenie budowy.

Zwolnieniem z pozwolenia, ale wymagające zgłoszenia mają być objęte m.in. części wolno stojących elektrowni wiatrowych, których całkowita wysokość jest większa niż 3 m i nie większa niż 12 m oraz których moc nie przekracza mocy mikroinstalacji. Jednocześnie odległość ich usytuowania od granic działki nie jest mniejsza niż całkowita wysokość. Na etapie zgłoszenia tego rodzaju inwestycje będą wymagały sporządzenia planu sytuacyjnego i projektu architektoniczno-budowlanego. Z kolei elektrownie wiatrowe wolno stojące o wysokości do 3 metrów będą zwolnione zarówno z pozwolenia, jak i zgłoszenia.

Projekt nowelizacji Prawa budowlanego zakłada także zmianę terminów na wydawanie pozwolenia na budowę z 65 dni do 21 dni – jeżeli Inwestor będzie jedyną stroną postępowania – albo do 45 dni – jeżeli w postępowaniu poza Inwestorem uczestniczyć będą jeszcze inne strony. Skrócenie terminów ma być możliwe dzięki zwolnieniu organów administracji architektoniczno - budowlanej z obowiązku badania projektu zagospodarowania działki lub terenu. Zarówno w zakresie zgodności usytuowania obiektu budowlanego na działce, jak i zgodności z ustaleniami MPZP lub decyzji WZ w tym zakresie, bierze na siebie pełną odpowiedzialność projektant. Nieterminowe wydawanie decyzji skutkować będzie nałożeniem na organy administracji architektoniczno - budowlanej kary administracyjnej w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki.

Planuje się, że nowe Prawo budowlane 2023 wprowadzi także usprawnienie procedury formalnego oddawania do użytkowania obiektów budowlanych poprzez likwidację obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowania obiektu budowlanego. Projekt zmian zakłada, że po zakończeniu budowy nie będzie konieczności oczekiwania na wydanie decyzji przez organ nadzoru budowlanego. Jeżeli w ciągu 14 dni organ nie wniesie sprzeciwu, będzie można rozpocząć użytkowanie obiektu budowlanego. W przypadku użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów, zaliczanych do III kategorii i budowanych na podstawie pozwolenia na budowę, użytkowanie będzie można rozpocząć z chwilą złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego, przy czym zostaną określone przypadki, w których kierownik budowy będzie mógł złożyć oświadczenie o zakończeniu budowy.

W przypadku zakończenia budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego do 70 m2, dla którego nie ustanowiono kierownika budowy, oświadczenie o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania podpisuje Inwestor.

Zadaniem Inwestora będzie zawiadomienie nadzoru budowlanego o rozpoczęciu użytkowania w ciągu 14 dni od dnia przystąpienia do użytkowania. Do zawiadomienia o rozpoczęciu użytkowania Inwestor zobowiązany będzie dołączyć oświadczenie kierownika budowy o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania, a w przypadku budynków o powierzchni zabudowy poniżej 70 m2 - swoje własne oświadczenie.

Prace w obszarze cyfryzacji procedur budowlanych były już prowadzone wcześniej, na fali doświadczeń związanych z pandemią. W 2021 r. uruchomiony został serwis e-budownictwo, później wprowadzono również przepisy, umożliwiające składanie drogą elektroniczną wniosków i zgłoszeń do urzędów. W ramach rozszerzania zakresu cyfryzacji w 2022 r. stworzono nowe systemy informatyczne i wprowadzono także przepisy dotyczące m.in. dziennika budowy i książki obiektu budowlanego w postaci elektronicznej, a także elektronicznego Centralnego Rejestru osób posiadających Uprawnienia Budowlane.

Elektroniczny Dziennik Budowy to uruchomiony z dniem 27 stycznia 2023 r. system, który umożliwia prowadzenie dziennika budowy w formie elektronicznej. Przewidziano okres przejściowy, w którym Inwestor ma możliwość wyboru formy, w jakiej będzie prowadzić dziennik budowy, może pozostać przy tradycyjnej wersji papierowej lub przejść na wersję elektronicznego dziennika budowy. Nowy projekt zmian zakłada, że od 2026 r. elektroniczny dziennik budowy będzie obowiązkowy.

Elektroniczny Dziennik Budowy zakłada w systemie EDB Inwestor, po tym, jak otrzyma pozwolenie na budowę domu. W tym celu należy założyć profil zaufany, a następnie należy założyć konto w systemie EDB i wystąpić do organu administracji architektoniczno-budowlanej o wydanie dziennika. Po tym, jak Inwestor otrzyma dostęp do dziennika i doda do systemu pozostałych uczestników procesu budowlanego, będą oni mogli dokonywać wpisów w dzienniku elektronicznym. Dziennik będzie miał nadany indywidualny numer, który umożliwi jego szybkie odnalezienie w systemie na stronie Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w BIP.

Prowadząc Elektroniczny Dziennik Budowy, do zgłoszenia oddania obiektu budowlanego do użytkowania wystarczy podać indywidualny numer EDB.

W ramach procesu cyfryzacji w budownictwie, z dniem 1 stycznia 2023 r. na mocy nowelizacji Prawa budowlanego została wprowadzona Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego (c-KOB). Prace nad systemem rozpoczęto w 2022 r. w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego. Stworzono aplikację, w której każdy właściciel lub zarządca będzie na bieżąco uzupełniał informacje dotyczące danego budynku. System ma na celu umożliwić szybkie gromadzenie i udostępnianie odpowiednim służbom danych dotyczących nieruchomości, co ma pozwolić na podwyższenie standardu bezpieczeństwa obiektów budowlanych.

Dokumentacja dotycząca obiektów budowlanych docelowo ma być prowadzona wyłącznie w wersji cyfrowej, natomiast podobnie jak w przypadku Elektronicznego Dziennika Budowy przewidziano okres przejściowy, w którym dopuszczalna będzie wersja papierowa.

Obowiązek założenia książki obiektów budowlanych spoczywa na właścicielu lub zarządcy nieruchomości, który powinien to zrobić w ciągu 30 dniu od daty otrzymania organu nadzoru budowlanego o pozwoleniu na użytkowanie. C-KOB należy prowadzić dla budynków wielorodzinnych, przemysłowych, hal, sklepów, budynków fabrycznych. Z obowiązku wyłączone są m.in. domy jednorodzinne, garaże, wiaty, inne budynku w zabudowie jednorodzinnej.

W c-KOB należy zamieszczać informacje o obiekcie budowlanym, jego właścicielach i zarządcach, przeprowadzonych kontrolach, ekspertyzach i opiniach technicznych, robotach budowlanych przeprowadzanych po oddaniu do użytkowania, katastrofach oraz wszystkich decyzjach i postanowieniach dotyczących budynku, wydanych przez organy administracji publicznej.

Od 1 sierpnia 2022 r. działa elektroniczny Centralny Rejestr osób, posiadających uprawnienia budowlane, który zastąpił działający do tego momentu centralny rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane oraz rejestr ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (CRUB). Administratorem systemu jest Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. Dzięki uruchomieniu rejestru postępowania administracji budowlanej i uczestników procesu budowlanego mają przebiegać sprawniej. Informacje o kwalifikacjach i uprawnieniach projektantów i osób pracujących w branży budowlanej można bardzo szybko sprawdzić w systemie. Ujęto w nim osoby, które zdobyły uprawnienia po 1 stycznia 1995 r. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje swoje zadania przy pomocy udzielonej przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego.

W ramach zmian w Prawie budowlanym i cyfryzacji procesów inwestycyjnych w budownictwie przewidziano również rozbudowę portalu e-Budownictwo. Serwis ten umożliwia załatwienie urzędowych spraw związanych z budownictwem, oferuje dostęp do różnych formularzy z zakresu wybranych procedur budowlanych. Inwestorzy za pośrednictwem portalu mogą pobierać i wypełniać formularze, a po ich podpisaniu podpisem zaufanym lub elektronicznym przesyłać do organu administracji architektoniczno - budowlanej lub nadzoru budowlanego. Za pośrednictwem portalu e-Budownictwo można m.in. od 1 lipca 2021 r. składać do organów projekt budowlany w formie elektronicznej. Dzięki rozbudowie serwisu podniesiony będzie standard obsługi Inwestorów, będą oni mieć zapewniony wygodny dostęp do ujednoliconych formularzy.

RWDZ to nowa elektroniczna wersja wyszukiwarki Rejestru Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń w sprawach budowlanych. Prace nad rozbudową systemu zakończono w drugiej połowie 2021 r. System automatycznie pobiera dane z innych systemów, możliwa będzie jego integracja z programem dziedzinowym do obsługi procesów budowlanych wykorzystywanym w starostwach powiatowych, serwisem e-Budownictwo i innymi, powstającymi w przyszłości rozwiązaniami IT. Wpłynie to pozytywnie na czas obsługi postępowań w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę.

E-SNRWB to nowy elektroniczny System Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych. System służy do gromadzenia informacji o działaniach prowadzonych przez Wojewódzkie Inspektoraty Nadzoru Budowlanego w zakresie badania i kontrolowania wyrobów budowlanych. Dzięki wbudowanym modułom usprawnia czynności kontrolne i przekazywanie informacji pomiędzy jednostkami WINB oraz do GINB.

SOPAB to Systemem do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie. W ramach nowelizacji mają zostać wprowadzone nowe przepisy, regulujące standard obsługi po stronie organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Do połowy 2023 r. mają powstać najważniejsze funkcjonalności systemu. Podstawowa wersja ma umożliwić przeprowadzenie kluczowych postępowań administracyjnych w procesie inwestycyjno-budowlanym online.

CEEB to Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków, która została utworzona w ramach cyfryzacji procesu budowlanego, na mocy nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Jest to system zbierający informacje o źródłach ogrzewania budynków w Polsce i ma m.in. wspierać walkę ze smogiem i działania związane z wymianą kopciuchów. Baza danych ruszyła 1 lipca 2021 r. i od tego momentu każdy właściciel lub zarządca budynku zobowiązany jest składać w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków deklarację dotyczącą źródeł ciepła i spalania paliw. Za niezgłoszenie sposobu ogrzewania domu w terminie będą grozić kary pieniężne.