Cegła szamotowa – zastosowanie, właściwości, cena, wymiary

Cegły szamotowe wykorzystywane w konstrukcjach grzewczych i paleniskach nie są nowością. Ich zastosowanie upowszechniło się co najmniej kilkadziesiąt lat temu. Dzięki swoim właściwościom materiał ten bardzo dobrze sprawdza się przy budowie pieców chlebowych, pieców do pizzy, obudowy kominków, wędzarni, czy grilla, gwarantując odpowiednią wytrzymałość konstrukcji. Zdarza się, że szamotowe cegły są wykorzystywane także do okładzin przewodów i instalacji kominowych. Sprawdźmy, co należy wiedzieć o cegłach szamotowych, jakie są ich zalety i czym wyróżnia się ten materiał.

Cegła szamotowa jest ceramicznym materiałem, do którego produkcji wykorzystuje się szamot. Powstaje on na bazie gliny lub łupków ogniotrwałych, które się wypala oraz mieli. Do produkcji cegły szamotowej wykorzystywany jest sproszkowany szamot oraz uzupełniacze takie jak gruboziarniste drobiny kwarcu, grafit lub koks. Wszystkie składniki są ze sobą dokładnie mieszane, następnie formowane i ponownie wypalane. Dzięki wykorzystaniu tlenku glinu lub ditlenku krzemu, które są bogate w związki chemiczne o wysokiej temperaturze topnienia, szamotowe cegły są wyjątkowo odporne na działanie wysokich temperatur i znajdują zastosowanie w budowie kominków i palenisk.

Popularność cegieł szamotowych wynika z ich szczególnych właściwości i parametrów, wśród których należy podkreślić:

• ogniotrwałość - cegła wykazuje odporność na działanie bardzo wysokich temperatur, nawet do 1900 stopni Celsjusza (klasa As),
• trwała struktura – nie odkształca się i nie zmienia swoich wymiarów pod wpływem gwałtownych zmian temperatur,
• duża pojemność cieplna – dzięki dużej pojemności cieplnej ma zdolność gromadzenia i oddawania ciepła przez wiele godzin,
• przewodność cieplna – cegła jest bardzo dobrym izolatorem, co przekłada się na jej świetne właściwości akumulacyjne,
• wytrzymałość na ściskanie – szamotowe cegły wykazują wysoką odporność na ścieranie, a także ściskanie (do 20N/mm2), co pozwala wykorzystać je do budowy pieców, kominków oraz innych urządzeń grzewczych,

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

---

Zobacz więcej projektów

• wysoka gęstość – to odróżnia cegłę szamotową od innych materiałów; jej wskaźnik gęstości wynosi ok. 2,5 kg/dm3; im większa gęstość, tym cegła będzie cięższa,
• niski współczynnik liniowej rozszerzalności cieplnej – jest to współczynnik określający zmianę rozmiaru materiału na każdy stopień zmian temperatury; w przypadku szamotu współczynnik wynosi do 0,55%, co oznacza, że materiał jest bardzo wytrzymały i niemal zupełnie się nie rozszerza i nie zmienia swojego kształtu pod wpływem wysokiej temperatury,
• porowatość otwarta – ten parametr określa ilość otwartych porów w materiale; w przypadku szamotu jest to ok. 20%; im porów jest więcej, tym większa jest chłonność materiału, co ogranicza jego zastosowanie w miejscach, narażonych na większe zanieczyszczenia (np. kominach) może wiązać się z pogorszeniem jego funkcji i jakości.

Cegły szamotowe dostępne są w różnych rozmiarach, co pozwala lepiej dopasować wielkość cegły do rodzaju wykonywanej konstrukcji.

Standardowe wymiary cegły szamotowej:

• długość 230 mm
• wysokość 114 mm
• grubość 64 mm

Poza cegłami o standardowych wymiarach dostępne są też materiały o połowie wspomnianej grubości i są nimi płytki szamotowe, a także płyty szamotowe, które przycina się na odpowiedni wymiar. Dostępne są też cegły szamotowe o niestandardowych wielkościach i kształtach. Płytka szamotowa i inne materiały szamotowe sprawdzą się np. podczas budowy kominków i wykonywania łuku nad drzwiami kominka. Więcej na temat zabudowy kominka przeczytasz w artykule "Kominek narożny - idealna zabudowa dla tego rodzaju kominka".

Cegły szamotowe różnią się między sobą kolorem. Najczęściej spotykane są cegły w kolorze beżowym, ale producenci oferują także cegły szamotowe czerwone, brązowe, a nawet czarne, dzięki czemu łatwiej dopasować wybór materiału do pozostałych elementów wystroju wnętrza.

Waga cegły szamotowej:

Szamotowe cegły są cięższe niż inne materiały budowlane, co wynika z ich gęstości. Standardowa cegła szamotowa waży ok. 3,3 kilograma.

Wybór cegły szamotowej należy dostosować do rodzaju planowanej konstrukcji budowlanej i właściwie dopasować klasę ognioodporności. Klasa ogniotrwałości jest parametrem, który określa trwałość i jakość materiału.

Wyróżnia się trzy klasy cegieł szamotowych:

• As – jest to najwyższa klasa ognioodporności, a cegły znajdujące się w tej kategorii wytrzymują temperaturę nawet 1900 stopni Celsjusza,
• Bs – niższa klasa, jednak cegła ogniotrwała nadal dobrze znosi temperaturę do 1700 stopni Celsjusza,
• Cs – to ostatnia i najniższa klasa ogniotrwałości; cegła w tej klasie wytrzymuje temperaturę do 1600 stopni Celsjusza.

Najczęściej wybieraną cegłą szamotową na potrzeby zastosowania w domowych warunkach jest cegła klasy ”Bs”. Sprawdza się ona przy budowie pieców, wędzarni, wykorzystywana jest także do budowy palenisk, w których temperatury nie przekraczają zazwyczaj 1400 stopni Celsjusza.

Wyznacznikiem wizualnym jakości, na który na pewno warto również zwrócić uwagę, jest kolor cegły szamotowej. Cegły o jasnej barwie w różnych odcieniach bieli są materiałem o mniejszej wytrzymałości, gdyż uprzednio nie zostały wypalone w piecu, co wiąże się z większą podatnością na zniszczenie. Natomiast słomkowy lub brązowy kolor cegły szamotowej świadczy o bardzo dobrych właściwościach.

W przypadku budowy pieca czy kominka szamotowa cegła ze względu na dobre przewodnictwo ciepła i bardzo dobre właściwości izolacyjne jest idealnym produktem. Zamierzając wybudować kominek, należy zastanowić się nad doborem odpowiedniego gatunku cegły szamotowej, a także dowiedzieć się, jak prawidłowo mocować cegły szamotowe. Należy zwrócić uwagę na kolor, który określa trwałość materiału oraz wybrać cegły szamotowe o odpowiednich kształtach, by łatwej dopasować je do formy kominka. Poza kształtem i kolorem niezwykle istotne jest zastosowanie odpowiedniego spoiwa. Należy mieć na uwadze, że budowa kominka lub innej konstrukcji z użyciem cegły szamotowej wymaga także zastosowania zaprawy szamotowej, która wykazuje podobne właściwości, jak sama cegła. Istotne jest także dostosowanie rodzaju zaprawy do rodzaju cegły. Zaprawa szamotowa powinna być dobrana do wysokości temperatur, jakie będą osiągane w danym palenisku.

Planując budowę kominka, należy pamiętać również o odpowiednim przygotowaniu zaprawy, czyli między innymi, o odstawieniu jej na 2-3 dni, zanim zostanie użyta. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na sposób układania cegieł, tak aby fuga pomiędzy nimi nie tworzyła linii ciągłej. Ma to duże znaczenie dla trwałości konstrukcji. Z pewnością warto rozważyć zatrudnienie fachowca, który dzięki swojemu doświadczeniu i wiedzy, zminimalizuje ryzyko popełnienia błędów i zagwarantuje trwałość konstrukcji na lata.

Wspominaliśmy już o dobrej wytrzymałości cegły na wysokie temperatury, ale pozostaje jeszcze pytanie: jak długo trzyma ciepło cegła szamotowa?

Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Cegła dobrze akumuluje ciepło, nagrzewa się i powoli oddaje zgromadzone ciepło, dzięki czemu nawet po wygaśnięciu paleniska przez pewien czas, nawet przez kilka godzin, utrzymuje ono temperaturę. Właśnie ze względu na dobrą akumulację ciepła cegły szamotowe od wielu lat są wykorzystywane do budowy kominków, sprawdzają się w piecach chlebowych, czy wędzarniach.

Niewątpliwie cegłę szamotową docenimy za liczne zalety, które wykazuje.

Podsumujmy te najważniejsze zalety cegły szamotowej i jej właściwości:

• wysoka odporność na ciepło – struktura cegły szamotowej sprawia, że świetnie sprawdza się ona w konstrukcjach wykorzystujących bardzo wysokie temperatury,
• wolne oddawanie ciepła – co jest szczególnie istotne przy budowie pieca, grilla lub kominka,
• odporność chemiczna – materiał budowlany, jakim są produkty z szamotu, dobrze tolerują wpływ roztworów kwasowo-zasadowych,

Dodatkowo warto pamiętać o wysokiej gęstości materiału, co wpływa na dużą odporność na uszczerbki.

Natomiast w kwestii wad omawianego produktu, na pewno należy wspomnieć:

• sposób wypalania cegły – niestety etap wypalenia jest kluczowym dla jakości produktu i jeśli nieumiejętnie zostanie przeprowadzona technologia wypalenia, wytrzymałość cegły znacząco spadnie,
• cena –  dla niektórych Inwestorów może okazać się nieprzystępnym produktem ze względu na swoją cenę,
• zwiększona wytrzymałość – tę cechę można uznać i za zaletę, jak i za wadę, gdyż ze względu na swoją wytrzymałość, może być obrabiana mechanicznie tylko za pomocą specjalnej tarczy diamentowej.

Cegła szamotowa jest wyjątkowym rodzajem cegły, którą wyróżnia przede wszystkim znacznie większa odporność na działanie ognia. Jest to zasługa procesu produkcji, w którego trakcie materiał jest ponownie wypalany.

Jeżeli z jakiegoś powodu nie można wykorzystać cegły szamotowej, dobrym zamiennikiem może być stara cegła pełna z czerwonej gliny. Jej odporność na wysokie temperatury jest podobna do cegieł szamotowych i może spełniać swoją funkcję przy budowie konstrukcji przeznaczonych do palenia.

Kolejną możliwością na zastępstwo materiału z szamotu jest wermikulit ekspandowany. Jest to produkt, który po wypaleniu ma podobne do cegły szamotowej właściwości izolujące, jednak niestety w przeciwieństwie do niej nie oddaje tak dobrze ciepła.

Cena cegły szamotowej w porównaniu z cenami innych cegieł może być nawet dwa razy wyższa. Koszt zakupu cegły szamotowej zależy także od jej grubości i klasy. Ceny materiałów budowlanych, w tym także ceny cegieł szamotowych w skali kraju mogą się znacznie różnić między sobą, dlatego przed zakupem warto poszukać najlepszych ofert, zwracając uwagę na jakość i klasę danego produktu. Odpowiednio droższe będą cegły szamotowe wykonane na zamówienie, o niestandardowych kształtach.