Ściana kolankowa – definicja, rodzaje i konstrukcja. Czy warto podnosić ściankę kolankową?

Ściana kolankowa to istotny element konstrukcyjny domu, szczególnie przy projektowaniu poddaszy użytkowych. Definicja ściany kolankowej odnosi się do zewnętrznej ściany pionowej, która znajduje się między połacią dachu a stropem ostatniej kondygnacji budynku. W artykule omówimy różne rodzaje ścian kolankowych oraz ich konstrukcję, zwracając uwagę na materiały i techniki budowlane. Ponadto, poruszymy temat zasadności podniesienia ścianki kolankowej - czy i kiedy taka decyzja może być korzystna, zarówno z punktu widzenia praktycznego, jak i estetycznego. Analiza ta pozwoli lepiej zrozumieć rolę i znaczenie ścianki kolankowej w kontekście budowy domu jednorodzinnego.

Ścianka kolankowa jest kluczowym elementem konstrukcyjnym budynków, zwłaszcza tych z poddaszem użytkowym. Jest to ściana pionowa, budowana na najwyższej kondygnacji budynku. Jej główną funkcją jest przeniesienie obciążeń z dachu na ściany niższych kondygnacji, podnosi także  dach, co zwiększa powierzchnię użytkową na poddaszu.

Wysokość ścianki kolankowej wpływa bezpośrednio na powierzchnię użytkową budynku. W budynkach z poddaszem nieużytkowym wystarcza niska ścianka kolankowa (do 70 cm), która umożliwia zachowanie proporcji bryły budynku. Natomiast w budynkach z poddaszem użytkowym, ścianki kolankowe są zwykle wyższe – od 80 do 130 cm, a w niektórych przypadkach ścianka kolankowa może osiągnąć powyżej 2 m wysokości, co pozwala na montowanie w niej okien.

Układ i wysokość ścianki kolankowej zależą także od kąta nachylenia dachu. W budynkach o małym spadku dachu, podwyższenie ścianki może zaburzyć proporcje i estetykę budynku, podczas gdy w budynkach z dachem o nachyleniu około 45°, podniesienie ścianki może dodać konstrukcji smukłości i lekkości.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: EXTRA250

KOD: EXTRA250

KOD: EXTRA250

---

Zobacz więcej projektów

Ścianki kolankowe, będące ważnym elementem konstrukcji wszystkich dachów skośnych, mają na celu podniesienie połaci dachowych, dzięki czemu zwiększają przestrzeń użytkową poddasza oraz jego funkcjonalność. Czasami służą również do odsunięcia dachu od okien ostatniej kondygnacji oraz poprawienia proporcji budynku.

Konstrukcja ścianek kolankowych zależy od jej wysokości oraz ciężaru dachu, jaki ma ona przenieść. W ścianie kolankowej, w tradycyjnym budownictwie murowanym, umieszcza się rdzenie żelbetowe, a samą ściankę wieńczy się wieńcem żelbetowym, do którego kotwi się murłatę. Dzięki takim rozwiązaniom ścianka kolankowa jest odpowiednio sztywna i wytrzymała, aby przenosić siły rozporowe od dachu. Niskie ścianki (do 60-70 cm) zazwyczaj wystarczy zazbroić wypuszczonymi z wieńca stropowego prętami stalowymi, natomiast wyższe ścianki wymagają wykonania słupków żelbetowych. W przypadku ścian dwu- i trójwarstwowych, elementy żelbetowe wykonuje się w tradycyjnych szalunkach z desek, które później się demontuje.

Ścianka kolankowa pod dachem dwuspadowym wznoszona jest na wieńcu stropu niższej kondygnacji i służy jako oparcie dla dachu. Jej konstrukcja musi być wystarczająco mocna, by przenosić obciążenia z dachu na strop i ściany niższej kondygnacji, często wzmacniana żelbetowymi słupkami.

Wysokość ścianki kolankowej dobiera się w zależności od przeznaczenia poddasza. Na strychu, gdzie przestrzeń poddasza służy jako miejsce do przechowywania, wysokość ścianki kolankowej zazwyczaj nie przekracza 70 cm. Natomiast na poddaszu użytkowym, gdzie przestrzeń służy jako miejsce mieszkalne, wysokość ta jest zwykle większa, często wynosi od 80 do 130 cm, co ułatwia projektowanie funkcjonalnych pomieszczeń. Ścianka tej wysokości umożliwia komfortowe ustawienie mebli, takich jak łóżko czy biurko, przy ściance kolankowej.

W domach o dachu dwuspadowym ścianki kolankowe znajdują się po obu bokach dachu. Zazwyczaj wykonuje się je z tych samych materiałów, co ściany zewnętrzne nośne, takich jak pustak ceramiczny, bloczki betonu komórkowego, silikaty, a w niektórych przypadkach również z drewna, stanowiąc integralną część więźby dachowej.

Ciekawym aspektem jest to, że bardzo niska ścianka kolankowa (30-50 cm) jest często stosowana w domach o tradycyjnym stylu, nawiązujących do architektury dworkowej. Takie rozwiązanie pozwala na zachowanie odpowiednich proporcji na elewacji. Wyższa ścianka kolankowa (140-150 cm) pozwala na swobodne zagospodarowanie przestrzeni pod dachem, jednak jej konstrukcja jest bardziej skomplikowana.

Ścianka kolankowa pod dachem czterospadowym jest elementem konstrukcyjnym, który znajduje się na poddaszu budynku. W odróżnieniu od dachu dwuspadowego, w przypadku dachu czterospadowego ściany kolankowe muruje się na całym obwodzie budynku. Ścianka kolankowa w takim przypadku pełni funkcję oparcia dla dachu, zwiększając przestrzeń użytkową poddasza i podnosząc jego wysokość, co jest szczególnie istotne, gdy poddasze ma być wykorzystywane na cele mieszkalne.

Podobnie jak w przypadku dachów dwuspadowych, wysokość ścianki kolankowej pod dachem czterospadowym jest dobierana przez projektanta, biorąc pod uwagę przeznaczenie poddasza, szerokość budynku, rodzaj konstrukcji połaci dachowej oraz kąt nachylenia połaci. Wysokość ta zależy od tego, czy poddasze ma być użytkowe, czy nieużytkowe. Na poddaszu użytkowym, wysokość ścianki kolankowej jest zazwyczaj większa niż na poddaszu nieużytkowym, co pozwala na komfortowe zagospodarowanie przestrzeni i montaż okien w sposób umożliwiający wygodne korzystanie z nich.

Określając wysokość ścianki kolankowej na etapie projektowania domu, architekci mają na uwadze m.in. uzyskanie odpowiednich proporcji bryły. Inwestorzy czasem rozważają możliwość ewentualnego podwyższenia ścianki. Ścianę kolankową można podnieść, czyli zwiększyć jej wysokość, co jest zabiegiem stosowanym w celu zwiększenia przestrzeni użytkowej na poddaszu. Najlepiej, aby decyzja o ewentualnym podniesieniu ścianki kolankowej zapadła na etapie adaptacji projektu, której dokonuje lokalny projektant, posiadający stosowne uprawnienia. Ewentualne podniesienie ścianki kolankowej na etapie budowy nie jest korzystną sytuacją, zmiana wysokości ścianki kolankowej może wpłynąć na zmianę wysokości budynku, co w konsekwencji może skutkować zmianą decyzji o pozwoleniu na budowę. Jeżeli Inwestor planuje zmianę wysokości ściany kolankowej, to należy pamiętać, że decyzja ta zawsze wymaga konsultacji z architektem adaptującym.

Zalety podniesienia ścianki kolankowej obejmują:

• zwiększenie przestrzeni użytkowej - podniesienie ścianki kolankowej sprawia, że pomieszczenia na poddaszu stają się obszerniejsze; np. powierzchnia użytkowa podłogi, każdej sypialni może zwiększyć się, podobnie jak powierzchnia dostępna dla stojącego człowieka,
• więcej miejsca dla wysokich mebli - w poddaszach z niską ścianką kolankową trudno jest umieścić wszystkie rodzaje mebli, takie jak pełnowymiarowe szafy czy regały, a podniesienie ścianki rozwiązuje ten problem.

Wady podniesienia ścianki kolankowej to:

• wzrost kosztów budowy – podniesienie ścianki kolankowej oznacza zakup większej ilości materiałów budowlanych, np. pustaków, styropianu, tynku,
• zmiana usytuowania okien dachowych - podniesienie dachu powoduje zmianę wysokości okien względem podłogi; za wysoka ścianka kolankowa sprawi, że okno będzie znajdować się bardzo wysoko, uniemożliwiając komfortowe korzystanie,
• zmiany w konstrukcji - podniesienie ścianki kolankowej może wymagać modyfikacji konstrukcyjnych, co może być skomplikowane i kosztowne; decyzję o zmianie wysokości ścianki kolankowej warto podejmować na etapie adaptacji projektu,
• ograniczenia prawne - w niektórych przypadkach, podniesienie ścianki kolankowej może prowadzić do przekroczenia dopuszczalnych norm budowlanych, szczególnie jeśli chodzi o wysokość całkowitą budynku.

Podniesienie ścianki kolankowej jest zatem decyzją, która wymaga dokładnego przemyślenia i uwzględnienia zarówno estetycznych, jak i praktycznych aspektów. Ważne jest, aby uwzględnić zarówno krótko, jak i długoterminowe konsekwencje takiego działania, konsultując się z architektem i konstruktorem.

Podniesienie ścianki kolankowej może mieć znaczący wpływ zarówno na estetykę, jak i funkcjonalność budynku, z różnymi konsekwencjami zależnymi od specyfiki konkretnego projektu:

Wpływ na estetykę

Proporcje budynku: Podwyższenie ścianki kolankowej zmienia proporcje między dachem a resztą budynku. W zależności od pierwotnego projektu może to poprawić lub pogorszyć estetyczny wygląd domu. W niektórych przypadkach wyższa ścianka kolankowa może sprawić, że budynek wygląda bardziej masywnie lub nieproporcjonalnie.

Zmiana wysokości ścianki kolankowej ma wpływ na położenie okien dachowych, a przy dodatkowej zmianie kąta nachylenia dachu także na jego ogólny kształt. Rzutuje to na wygląd zewnętrzny budynku.

Wpływ na funkcjonalność

Zwiększona przestrzeń użytkowa - podniesienie ścianki kolankowej zwiększa dodatkowo przestrzeń użytkową na poddaszu, umożliwiając bardziej komfortowe korzystanie.

Lepsze oświetlenie i wentylacja - wyższa ścianka kolankowa może umożliwić montaż większych okien, co poprawia naturalne oświetlenie i wentylację pomieszczeń poddasza.

Podsumowując, podniesienie ścianki kolankowej może być korzystne w zwiększeniu przestrzeni użytkowej na poddaszu, umożliwiając wygodniejsze i bardziej funkcjonalne zagospodarowanie tej kondygnacji. Jednak ważne jest, aby dokładnie przemyśleć tę decyzję, uwzględniając specyfikę poszczególnych pomieszczeń oraz potencjalne zmiany w konstrukcji i wyglądzie budynku.

Podejmując decyzję o podniesieniu ścianki kolankowej należy wziąć pod uwagę zarówno prawne, jak i techniczne aspekty, do których należą:

Aspekty Prawne

Decyzja o podniesieniu ścianki kolankowej powinna zostać podjęta jak najwcześniej. Oto kilka kluczowych momentów, kiedy taka decyzja jest najbardziej odpowiednia:

Na etapie projektowania

Podczas projektowania budynku - jest to najlepszy moment na podjęcie decyzji o podniesieniu ścianki kolankowej. W tym czasie można dokładnie zaplanować i uwzględnić zmiany w projekcie, co pozwala na uniknięcie późniejszych komplikacji konstrukcyjnych i prawnych.

Na etapie adaptacji

Decyzja o podniesieniu ścianki kolankowej powinna być skonsultowana z architektem i konstruktorem. Tego typu zmiany w projekcie można wprowadzić na etapie adaptacji, czyli podczas dostosowania projektu do uwarunkowań lokalizacyjnych oraz zapisów lokalnego prawa, wynikających z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego lub Warunków Zabudowy.

Przed rozpoczęciem budowy

Przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę: Jeśli zmiana zostanie uwzględniona w projekcie przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę, unika się konieczności dokonywania późniejszych modyfikacji i uzyskiwania dodatkowych zezwoleń.

Podniesienie ścianki kolankowej ma istotny wpływ na kubaturę budynku oraz jego wysokość, tak więc, decydując się na taką zmianę dopiero na etapie budowy, musimy wziąć pod uwagę:

Odstąpienie od projektu budowlanego: Zgodnie z art. 36a ust. 5 Prawa budowlanego, odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę może być istotne w kontekście zmiany charakterystycznych parametrów obiektu, takich jak kubatura budynku, wysokość, czy liczba kondygnacji. Podniesienie ściany kolankowej prowadzi do zmiany wysokości i kubatury obiektu.

Ograniczenie zmiany wysokości: Zgodnie z art. 36a ust. 5a Prawa budowlanego, zmiana wysokości obiektu budowlanego nie jest istotnym odstąpieniem od projektu, o ile nie przekracza 2% wysokości określonej w projekcie, nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu, nie narusza przepisów techniczno-budowlanych, oraz nie wpływa na inne ustalone warunki.

Aspekty Techniczne

Trudności techniczne: Podniesienie ścianki kolankowej wymaga ingerencji w strop, wieniec stropowy oraz przeróbki podparcia więźby dachowej. Słupy łączące wieniec ścianki kolankowej z wieńcem stropu muszą zostać podwyższone.

Ograniczenia wysokości budynku: Należy sprawdzić maksymalną wysokość budynku określoną w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego lub decyzji o Warunkach Zabudowy i zagospodarowania terenu, ponieważ wartości tej nie można przekraczać. Podniesienie ścianki kolankowej zwiększa komfort korzystania z poddasza, ale jednocześnie może się zdarzyć, że wpłynie na ogólny wygląd budynku z zewnątrz. Może to zaburzyć harmonię architektoniczną i w niektórych przypadkach niekorzystnie wpłynąć na wygląd domu.

Podsumowując, podniesienie ścianki kolankowej jest działaniem, które wymaga zarówno rozważenia aspektów prawnych, jak i technicznych. Wymaga to skonsultowania z uprawnionym inżynierem konstruktorem i sprawdzenia lokalnych wymagań planistycznych. Warto rozważyć potencjalne korzyści funkcjonalne i estetyczne, a także konsekwencje dla struktury budynku i jego wyglądu.

Podniesienie ścianki kolankowej to znacząca decyzja dla każdego Inwestora, która może przynieść zarówno korzyści, jak i wyzwania. Kluczowym aspektem jest zwiększenie przestrzeni użytkowej poddasza, co jest szczególnie wartościowe w przypadku domów z dachem czterospadowym. 

Dla Inwestorów ważne jest przede wszystkim skonsultowanie się z uprawnionym konstruktorem i architektem, aby poznać techniczne i strukturalne aspekty zmiany. Należy również sprawdzić zgodność podniesienia ścianki kolankowej z obowiązującymi przepisami prawa, w tym z lokalnymi Planami Zagospodarowania Przestrzennego. Istotne jest także rozważenie, jak zmiana wpłynie na wygląd budynku.

Podsumowując, podniesienie ścianki kolankowej jest korzystnym rozwiązaniem w wielu sytuacjach, ale wymaga starannego rozważenia i planowania. Ważne jest podejmowanie decyzji w oparciu o rzetelną analizę i porady ekspertów w dziedzinie budownictwa i architektury.