Wiązary dachowe - czy można zrobić je samemu?

Atrakcyjny projekt domu składa się nie tylko z funkcjonalnego, dopasowanego do oczekiwań Inwestora wnętrza, ale także musi odpowiadać uwarunkowaniom lokalnego prawa, którym objęta jest posiadana działka. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego lub w przypadku jego braku decyzja o Warunkach Zabudowy, mogą określać dopuszczalną liczbę kondygnacji, kształt bryły i jej rozpiętość, rodzaj dachu, czy nawet sposób wykończenia elewacji. Dach jest ważnym elementem projektu domu nie tylko pod względem wizualnym, ale także konstrukcyjnym, mającym zagwarantować przyszłym domownikom bezpieczeństwo, komfortową temperaturę w domu oraz ochronę przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi. Konstrukcja dachu składa się między innymi z więźby dachowej, a ta może być wykonana metodą tradycyjną lub z wykorzystaniem kratowych wiązarów dachowych. Czym są wiązary dachowe? Kiedy warto je wybrać? Ile kosztują wiązary dachowe i czym różnią się od tradycyjnej więźby dachowej?

Wiązary dachowe to nośne elementy prefabrykowane konstrukcji dachu, wyglądem przypominające trójkątne kratownice. W przypadku prostych dwuspadowych dachów zdarza się, że ekipa jest w stanie sama wykonać wiązar kratowy, jednak najczęściej korzysta się z elementów gotowych, dostarczonych przez firmy specjalizujące się w ich produkcji. Zadaniem wiązarów jest przenoszenie obciążeń z dachu na ściany nośne budynku. Podstawową zaletą wiązarów kratowych jest możliwość uzyskania dużych rozpiętości bez konieczności stosowania podpór pośrednich. 

Zazwyczaj są produkowane, a często również projektowane przez zakłady produkcyjne, z wysokiej jakości odpowiednio wysuszonego drewna na indywidualne zamówienie, zgodnie z posiadanym przez Inwestora projektem domu. Jako materiał uniwersalny, wiązary dachowe drewniane znajdują zastosowanie w realizacji większości, w tym bardzo różnorodnych oraz niestandardowych projektów dachów, a dzięki swojej lekkości nie wpływają znacząco na konstrukcję domu. W przypadku dachów wielospadowych konstrukcja kratownicowa jest bardziej skomplikowana – może wymagać stosowania dodatkowych podparć i różnych rodzajów kratownic. To z pewnością podraża koszt projektu takiej kraty oraz cenę samego wykonawstwa. Wiązary, jako gotowe elementy o konkretnych wymiarach zgodnych z danym projektem domu, są transportowane od razu na budowę i możliwe do montażu. Skraca to znacząco czas poświęcony na prace budowlane.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: EXTRA250

KOD: EXTRA250

KOD: EXTRA250

---

Zobacz więcej projektów

Dach to zwieńczenie budynku, które chroni wnętrze przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi, zapewniając utrzymanie komfortowej dla domowników temperatury w domu. Rodzaj jego konstrukcji oraz wykorzystane do budowy materiały mogą się od siebie różnić w zależności od projektu domu. Więźba dachowa i wiązary dachowe kratowe to elementy konstrukcji dachu, które różnią się od siebie sposobem wykonania, przekrojami poszczególnych elementów, montażem, właściwościami, ceną, a także czas poświęcony na ich wykonanie jest różny. Tradycyjna więźba dachowa może być skonstruowana z różnego rodzaju drewna w zależności od budżetu Inwestora – tańszego drewna jodłowego czy drewna sosnowego. W przeszłości elementy tradycyjnej konstrukcji więźby wykonywane były bezpośrednio na placu budowy - cieśla krok po kroku przycinał elementy na konkretny wymiar, dopasowywał je, zbijał lub skręcał, a potem montował na dachu. Obecnie więźby, na podstawie zestawień zawartych w projekcie, zamawia się w tartakach, gdzie wcześniej drewno jest sezonowane i impregnowane. Następnie elementy więźby są przywożone na miejsce budowy i tam składane przez ekipę cieśli zgodnie z projektem więźby zawartej w projekcie.  Drewno użyte do budowy tradycyjnej więźby dachowej musi być odpowiednio wysuszone oraz odpowiednio przechowywane. W przeciwnym razie może się wypaczyć, przez co będzie niezdatne do użycia. Drewno musi być również zaimpregnowane specjalnymi preparatami chroniącymi je przed ogniem i czynnikami biologicznymi – wilgocią czy zmienną temperaturą oraz szkodnikami. Najczęściej tradycyjną więźbę dachową stosuje się w projektach domów z poddaszem użytkowym.

Prefabrykowane wiązary dachowe to alternatywa dla tradycyjnej więźby dachowej. Jej elementy powstają w fabryce na indywidualne zamówienie, zgodnie z wymiarami oraz specyfiką projektu domu. Gotowe kratownice z drewnianych desek lub bel, połączone za pomocą płytek kolczastych są dostarczane na plac budowy i montowane od razu na budynku w bardzo krótkim czasie. W niektórych przypadkach samodzielnego montażu zdarza się, że połączenia elementów kratownicy wykonywane są za pomocą śrub i pierścieni zębatych. Cena oraz szybkość montażu sprawiają, że ten rodzaj konstrukcji dachu jest coraz częściej wybierany przez Inwestorów. Dodatkowo stosunkowo lekka waga tej części dachu sprawia, że zazwyczaj nie są wymagane dodatkowe działania wspierające konstrukcję, jak budowa betonowych elementów nośnych czy żelbetowych stropów. Może natomiast wystąpić konieczność usztywnienia ścian dodatkowymi rdzeniami z uwagi na brak sztywnej tarczy, jaką stanowi strop żelbetowy. Przygotowanie drewna do produkcji wiązarów dachowych, jego przemysłowe suszenie w wysokiej temperaturze i odpowiednia, ciśnieniowa impregnacja zapewniają ochronę przeciwpożarową i odporność na szkodniki.

Wiązary dachowe znajdą zastosowanie podczas budowy każdego rodzaju dachu. Najczęściej jednak fachowcy rekomendują ich budowę w projektach domów z nieużytkowym poddaszem , zarówno projektów domów parterowych, jak i piętrowych, w których projekt zakłada budowę dachu dwuspadowego. W przypadku innego rodzaju - projektów domów z poddaszem użytkowym czy dachach wielospadowych wiązary dachowe również spełnią swoje zadanie, ale koszt wykonania prefabrykatów będzie znacznie wyższy.

Wiązary dachowe, czy inaczej wiązary kratowe to prefabrykaty z desek lub bel, ułożone i połączone tak, aby przypominały trójkątne kratownice. Wymiary elementów kratownic muszą być odpowiednio dostosowane do rozpiętości i kształtu dachu. Cena wiązarów dachowych kształtuje się różnie i zmienia dość dynamicznie. Finalne koszty są uzależnione od powierzchni dachu, rodzaju użytego drewna, czy renomy fabryki. Do ceny za metr kwadratowy wiązarów dachowych należy doliczyć również koszty dodatkowe, w tym ich transport na miejsce budowy, impregnację oraz montaż.

Czy można samemu zrobić wiązary dachowe drewniane, aby zaoszczędzić na budowie domu? Inwestorzy, posiadający wiedzę i doświadczenie w zakresie prac stolarskich mogą podjąć się samodzielnego montażu wiązarów. W pozostałych przypadkach najlepiej zlecić prace doświadczonym firmom i fachowcom. Wiązary drewniane stanowią element konstrukcji całego dachu. Muszą być przygotowane rzetelnie i solidnie zamontowane. Wiązary dachowe buduje się z odpowiedniego drewna o wysokiej jakości i parametrach, pamiętając o tym, że drewno musi być odpowiednio wysuszone. Wiązary dachowe zazwyczaj zbudowane są z dolnego i górnego pasa, które stanowią podparcie dla krzyżulców i słupków, mocowanych razem. Kluczowe jest odpowiednie zwymiarowanie elementów, zgodne z projektem konstrukcyjnym domu, tak aby wszystkie elementy idealnie do siebie pasowały. Mając już przygotowane elementy, można rozpocząć ich składanie. Ten etap należy zacząć od zamontowania pierwszej kratownicy równolegle do ściany szczytowej, która będzie stanowić bazę do montażu kolejnych wiązarów, aż do pokrycia całej powierzchni dachu.

Aby wiązary dachowe spełniały swoje zadanie i służyły długie lata, muszą być wykonane z odpowiedniego, dobrego gatunku drewna. Najczęściej zastosowanie znajduje drewno sosnowe oraz jodłowe o wysokiej klasie odporności. Klasa drewna powinna zostać dobrana indywidualnie, w zależności od projektu domu i rozpiętości dachu. Niezależnie od gatunku drewna, bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na stopień jego wysuszenia. Fachowcy wskazują, że bezpieczna wilgotność wiązarów dachowych, która nie wpłynie na utratę parametrów drewna powinna wynosić między 15 – 18 %. Drewno wykorzystywane do produkcji wiązarów dachowych, oprócz odpowiednich parametrów, wilgotności i klasy wytrzymałości powinno być odpowiednio zabezpieczone przed działaniem zmiennych czynników atmosferycznych, szkodnikami oraz ogniem.

Wiązary dachowe produkowane są na indywidualne zamówienie Inwestora i odpowiadają konkretnemu projektowi domu, uwzględniając jego wymiary, powierzchnię i kształt dachu. Powstają w profesjonalnych zakładach produkcyjnych, z użyciem nowoczesnych maszyn oraz  komputerów. Gdy wiązary dachowe zostaną zamówione rusza proces ich produkcji. Powstałe gotowe wiązary dachowe cechuje duża precyzja wykonania. Gotowe elementy o już prawidłowych wymiarach są przewożone na plac budowy i montowane bezpośrednio na dachu. Takie rozwiązanie nie powoduje też powstawania bałaganu na terenie budowy. Jakie wady i zalety posiadają prefabrykowane wiązary dachowe? O tym w dalszej części artykułu.

Wiązary dachowe mogą być wykonane nie tylko z drewna, ale także ze stali. Podczas budowy domów jednorodzinnych najczęściej stosowane są wiązary kratowe drewniane. Zdarza się, że w szczególnych sytuacjach, gdy układ dachu, warunków podparcia lub kształt uniemożliwiają zastosowanie kratownic drewnianych, wówczas alternatywą mogą być kratownice stalowe. Jednak zasadniczo kratownice ze stali to rozwiązanie wykorzystywane w budownictwie halowym.

Decyzja o budowie więźby dachowej w sposób tradycyjny czy przy pomocy wiązarów dachowych powinna być poprzedzona analizą oraz fachową opinią architekta i konstruktora. Zastosowanie wiązarów dachowych niesie ze sobą dużo korzyści dla Inwestora i jego przyszłego domu. Oto najważniejsze z nich:
    • szybki montaż – montaż prefabrykowanych elementów jest łatwy i szybki w realizacji; wiązary są przygotowane dokładnie na wymiar realizowanego projektu, w związku z czym idealnie do siebie pasują; gotowe elementy wiązarów dachowych są przywożone na budowę przed montażem, a następnie za pomocą dźwigu umieszczone w odpowiednich miejscach na dachu,
    • w przypadku prostych konstrukcji dachu koszt realizacji wiązarów w porównaniu z budową tradycyjnej więźby dachowej może być atrakcyjny,
    • bezpieczeństwo – biorąc pod uwagę fakt, że wiązary są wykonane precyzyjnie, gwarantują stabilność konstrukcji i dokładne jej połączenie,
    • sposób przygotowania materiału – dzięki odpowiedniemu wysuszeniu i impregnacji wiązarów dachowych (podobnie jak w przypadku elementów więźby do tradycyjnych dachów) materiał jest pozbawiony larw szkodników, a w konsekwencji także uniemożliwia ich późniejsze wnikanie w strukturę drewna; odpowiednio przygotowany w fabrykach jest też chroniony przed rozwojem pleśni i grzybów, co znacząco wpływa na trwałość konstrukcji,
    • stosunkowo lekka konstrukcja, która nie wymaga budowy dodatkowych elementów wspierających szkielet domu, w tym na przykład betonowego stropu czy mocniejszych fundamentów,
    • możliwość prac montażowych również zimą,
    • idealne dopasowanie do wybranego projektu domu.

Wiązary dachowe mają bardzo dużo zalet. Doskonale sprawdzą się podczas budowy domów jednorodzinnych, zarówno w przypadku domów parterowych, jak i domów z poddaszem (głównie w przypadku projektów ze ściankami kolankowymi wysokości pełnej kondygnacji). Warto mieć na uwadze, że z uwagi na konstrukcje kratownic raczej nie ma możliwości wykorzystania  poddasza jako strychu lub funkcja ta jest mocno ograniczona. Wyzwaniem mogą być skomplikowane projekty domów oraz niestandardowe rozwiązania konstrukcyjne. Wówczas złożoność projektu może skutkować wysoką ceną produkcji materiałów prefabrykowanych, a co za tym idzie, zwiększy koszt całej inwestycji.