Szalunek – rodzaje, zastosowania i sposób wykonania szalunku

Szalunek jest jednym z najważniejszych elementów w procesie realizacji konstrukcji betonowych, podczas budowy domu. Jego rola w kształtowaniu betonu jest nieoceniona, zarówno w małych projektach domów, jak i w dużych przedsięwzięciach inżynieryjnych. W tym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom szalunków i metodzie ich wykonania. Omówimy zarówno tradycyjne techniki, systemy szalunkowe, jak i nowoczesne rozwiązania, które przyczyniają się do efektywności i bezpieczeństwa prac budowlanych, a także odpowiemy na pytanie, jakie są rodzaje szalunków systemowych, do czego wykorzystuje się szalunki budowlane oraz od czego zależy koszt ich wykonania.

Szalunek jest elementem w budownictwie, odgrywającym kluczową rolę w procesie wznoszenia konstrukcji betonowych. Jego głównym zadaniem jest kształtowanie oraz podtrzymywanie betonu do osiągnięcia wymaganej wytrzymałości i kształtu formowanej konstrukcji, co jest niezbędne do uzyskania pożądanej wytrzymałości i kształtu konstrukcji. Wśród rodzajów szalunków wyróżnia się szalunek fundamentowy, szalunek ścienny i stropowy, a także szalunek tracony. Każdy z nich spełniają specyficzne funkcje w różnych etapach budowy. Dobór i rodzaj szalunków wymaga uwzględnienia wielu czynników, takich jak rodzaj i rozmiar konstrukcji, a także specyficzne wymagania projektu. Warto zaznaczyć, że oprócz nowoczesnych systemów szalunkowych, w budownictwie stosuje się również tradycyjny szalunek z desek lub niskiej klasy drewna, takiego jak drewno sosnowe. Te proste konstrukcje są często używane w mniejszych projektach lub w miejscach o nietypowych kształtach, gdzie deskowanie systemowe byłoby niepraktyczne.

Warto także wspomnieć o rodzaju systemu deskowania używanego w budownictwie, który umożliwia łatwe i szybkie przenoszenie całych sekcji deskowania z jednego miejsca na drugie. Tak zwane deskowanie przestawne jest szczególnie przydatne w projektach, gdzie wymagane jest wielokrotne formowanie betonu w podobnych rozmiarach i kształtach, jak na przykład w budowie wielopiętrowych budynków.

Podsumowując, gotowy szalunek jest niezbędnym elementem w procesie wznoszenia konstrukcji betonowych, umożliwiającym tworzenie monolitycznych konstrukcji o pożądanych kształtach i wytrzymałości. Wybór odpowiedniego typu szalunku jest kluczowy dla sukcesu każdego projektu budowlanego.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: EXTRA250

KOD: EXTRA250

KOD: EXTRA250

---

Zobacz więcej projektów

Do produkcji szalunków używa się różnorodnych materiałów, zależnie od wymagań konkretnego projektu budowlanego i specyfiki szalunku. Oto najpopularniejsze materiały wykorzystywane w produkcji szalunków:

• Drewno: Jest to tradycyjny materiał używany do produkcji szalunków. Drewniane deski, zwłaszcza z drewna sosnowego, są powszechnie stosowane ze względu na ich dostępność, niewielki koszt i łatwość obróbki. Drewno jest jednak mniej trwałe niż inne materiały i może wymagać częstej wymiany lub konserwacji.
• Sklejka drewniana: Sklejka, zwłaszcza wodoodporna, jest często używana tam, gdzie stosuje się szalunek systemowy. Jest trwalsza niż zwykłe deski drewniane i może być wielokrotnie używana. Sklejka jest również stosunkowo lekka i łatwa w montażu.
• Metal: Stal i aluminium są używane do produkcji trwalszych i wielokrotnego użytku szalunków systemowych. Szalunki metalowe są szczególnie użyteczne w dużych projektach budowlanych, gdzie ich wytrzymałość i możliwość wielokrotnego użycia mogą przynieść znaczne oszczędności.
• Plastik: W niektórych nowoczesnych systemach szalunkowych używa się również tworzyw sztucznych. Są one lekkie, łatwe w montażu i demontażu, a także odporne na warunki atmosferyczne i korozję. Szalunki plastikowe często są stosowane w formie modułowej, co ułatwia ich konfigurację do różnych kształtów i rozmiarów.
• Kompozyty: Materiały kompozytowe, takie jak włókno szklane lub wzmocnione tworzywa sztuczne, są stosowane w niektórych rodzajach szalunków ze względu na ich lekkość, wytrzymałość i odporność na korozję. Są one jednak droższe w porównaniu do tradycyjnych materiałów.

Szalunki są niezbędnym elementem w procesie budowy, służącym do formowania betonu do wymaganych kształtów. Istnieje wiele rodzajów szalunków, z których każdy ma swoje specyficzne zastosowanie w zależności od rodzaju wykonywanych konstrukcji betonowych i wymagań projektowych. Jakie są rodzaje szalunków? Do najbardziej powszechnych rodzajów szalunków należą: szalunek fundamentowy, szalunek ścienny i stropowy, oraz szalunek tracony.

Jest to rodzaj szalunku używany do formowania fundamentów budynków. Gotowe szalunki fundamentowe muszą być szczególnie mocne, aby wytrzymać ciężar i nacisk świeżo wylanego betonu na budowę. Zazwyczaj są wykonane z mocnego drewna lub metalu i mogą być dostosowane do różnych kształtów i rozmiarów, w zależności od specyfikacji projektu. Ich głównym zadaniem jest zapewnienie stabilnych i równych fundamentów, które są kluczowe dla bezpieczeństwa i trwałości całej konstrukcji.

Szalunki ścienne są używane do formowania pionowych konstrukcji, takich jak ściany, podczas gdy szalunki stropowe służą do tworzenia poziomych płaszczyzn, takich jak stropy. Te szalunki mogą być wykonane z różnych materiałów, w tym z drewna, metalu, plastiku, czy sklejki, i często są projektowane jako modułowe systemy, które można łatwo montować i demontować. Szalunki ścienne i stropowe muszą być odpowiednio mocne, aby wytrzymać ciężar betonu oraz zapewnić gładką i równą powierzchnię gotowej konstrukcji po demontażu. Szalunek stropowy pełni bardzo ważną funkcję podtrzymywania konstrukcji stropu.

Szalunek tracony to rodzaj szalunku, który nie jest usuwany po zastygnięciu betonu, ale staje się trwałą częścią konstrukcji oraz niejednokrotnie jej dodatkowym wzmocnieniem. Jest często używany w miejscach trudno dostępnych lub tam, gdzie demontaż tradycyjnego szalunku byłby niepraktyczny lub zbyt kosztowny. Materiały używane do szalunków traconych to zazwyczaj pustak szalunkowy, lekkie tworzywa sztuczne, wodoodporna sklejka lub specjalne płyty kompozytowe. Szalunki tracone są szczególnie przydatne w budownictwie podziemnym, takim jak tunele czy kanały, gdzie mogą również pełnić dodatkowe funkcje, na przykład izolacyjne.

Szalunki do wykopów to konstrukcje używane w budownictwie do stabilizowania ścian wykopów, szczególnie przy głębokich lub niestabilnych glebach. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie osuwaniu się ziemi i zabezpieczenie wykopu przed zawaleniem, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa pracowników oraz dla ochrony infrastruktury i budynków znajdujących się w pobliżu wykopu. Szalunki mogą być wykonane z różnych materiałów, takich jak szalunek drewniany, szalunek stalowy, czy tworzywa sztuczne. Wybór materiału zależy od głębokości wykopu, rodzaju gleby, czasu trwania prac oraz innych czynników, takich jak obciążenie boczne.

Szalunki styropianowe to specjalny rodzaj szalunków używanych w budownictwie, wykonanych z wysokiej jakości styropianu (polistyrenu ekspandowanego). Są one stosowane głównie do tworzenia izolowanych ścian betonowych, szczególnie w budownictwie energooszczędnym i pasywnym. Szalunki te łączą w sobie funkcje formy do betonu oraz izolacji termicznej. Szalunki styropianowe są szczególnie popularne w nowoczesnym budownictwie mieszkaniowym, gdzie istnieje duże zapotrzebowanie na energooszczędne i ekologiczne rozwiązania. Są one również używane w budownictwie komercyjnym i przemysłowym, gdzie wymagana jest wysoka izolacyjność termiczna i akustyczna.

Jak zrobić szalunek? Na czym polega montaż różnych rodzajów szalunków i jak powinien być wykonany szalunek? Oto podsumowanie kluczowych kroków:

• wybór i przygotowanie materiałów - na początek należy dokładnie zapoznać się z projektem technicznym i dobrać odpowiednie elementy systemu szalunkowego,
• aplikacja płynu antyadhezyjnego - przed rozpoczęciem montażu, powierzchnię płyt szalunkowych od strony styku z betonem należy pokryć płynem antyadhezyjnym, co ułatwi późniejsze oddzielenie szalunku od betonu,
• montaż płyt szalunkowych - płyty szalunkowe można łączyć w różnych konfiguracjach, zazwyczaj pionowo; pierwszy element należy przymocować do podłoża za pomocą podpory ukośnej, aby zapobiec przewróceniu,
• łączenie elementów - kolejne fragmenty szalunków łączy się ze sobą za pomocą klamer.

• instalacja głowic i podpór - pierwszym krokiem jest zamocowanie głowic krzyżowych na podporach, rozsunięcie podpór na żądaną wysokość i ich zablokowanie;
• ustawienie trójnogów i podpór - następnie należy ustawić trójnogi i rozstawić podpory zgodnie z projektem technicznym lub tabelą rozstawu podpór,
• układanie dźwigarów - kolejnym etapem jest układanie dźwigarów podłużnych na głowicach podpór, a następnie dźwigarów poprzecznych na dźwigarach podłużnych,
• nałożenie sklejki - na końcu należy nałożyć poszycie ze sklejki.

• przygotowanie podłoża - przed rozpoczęciem montażu szalunków fundamentowych, należy wykonać niwelację terenu czyli przygotować i wyrównać podłoże. Jest to kluczowe dla zapewnienia stabilności i poziomu szalunków,
• wybór i przygotowanie materiałów - należy dobrać odpowiednie materiały szalunkowe, które mogą obejmować drewniane deski, sklejkę, lub metalowe panele, w zależności od wymagań projektu;
• montaż szalunków - szalunki są montowane wokół obszaru podłoża, gdzie będzie wylany beton, tworząc formę o pożądanych wymiarach i kształcie; ważne jest, aby szalunki były mocno połączone i stabilne, aby wytrzymać ciężar i nacisk poprzeczny betonu,
• wzmocnienie szalunków - w przypadku większych lub bardziej skomplikowanych fundamentów, szalunki mogą wymagać dodatkowego wzmocnienia za pomocą wsporników, aby zapobiec ich deformacji podczas wylewania betonu.

• montaż szalunku - szalunki tracone są montowane w taki sam sposób jak tradycyjne szalunki, ale z tą różnicą, że nie są one usuwane po zastygnięciu betonu; są one umieszczane w miejscach, gdzie ich późniejsze usunięcie byłoby trudne lub niemożliwe,
• integracja ze strukturą - szalunki tracone stają się integralną częścią gotowej konstrukcji; w niektórych przypadkach mogą pełnić dodatkowe funkcje, na przykład izolacyjne,
• wylewanie betonu - po montażu szalunków traconych, beton jest wylewany w taki sam sposób, jak w przypadku tradycyjnych szalunków; po zastygnięciu betonu, szalunki tracone pozostają na miejscu, stając się częścią struktury.

Decyzja o tym, kiedy zdjąć szalunek, jest kluczowa i zależy od kilku czynników, w tym od stwardnienia i wytrzymałości betonu. Szalunki systemowe, zarówno te używane do szalowania betonowych stropów, jak i szalunki systemowe ścienne, wymagają szczególnej uwagi podczas demontażu, aby nie naruszyć struktury betonu. Moment, w którym beton osiąga swoją pełną wytrzymałość to około 28 dni. Zależy on jednak od kilku czynników, w tym od rodzaju użytego materiału, warunków otoczenia oraz specyfikacji konkretnego projektu. Zazwyczaj szalunek można usunąć po osiągnięciu przez beton około 70% jego projektowanej wytrzymałości na ściskanie, co zwykle zajmuje około 7-10 dni, w zależności od rodzaju betonu i warunków otoczenia.

Wytrzymałość betonu: Zdjąć szalunek można dopiero po odpowiednim stwardnieniu betonu. Czas potrzebny na stwardnienie zależy od składu mieszanki betonowej, temperatury otoczenia oraz wilgotności.

Szalunki stropowe i ścienne: W przypadku szalunków stropowych, ważne jest, aby poczekać na osiągnięcie pełnej wytrzymałości betonu, ponieważ stropy są narażone na większe obciążenia. Szalunki ścienne zazwyczaj można zdejmować nieco wcześniej, ale zawsze po upewnieniu się, że beton osiągnął wystarczającą wytrzymałość.

Szalunki słupowe: Szalunki słupowe mogą być zdejmowane po krótszym czasie, gdyż słupy często szybciej osiągają wymaganą wytrzymałość.

Szalunki tracone: W przypadku szalunków traconych, takich jak te używane np. do betonowych cokołów ogrodzeń, nie ma potrzeby ich zdejmowania, ponieważ stają się one trwałą częścią konstrukcji.

Dobór szalunków systemowych: Przy doborze szalunków systemowych należy uwzględnić czas potrzebny na stwardnienie betonu, aby zapewnić, że szalunek będzie odpowiednio podtrzymywał konstrukcję do momentu jej wystarczającego utwardzenia.

Podsumowując, decyzja o tym, kiedy zdjąć szalunek, powinna być podjęta z uwzględnieniem rodzaju szalunku, rodzaju betonu, warunków pogodowych oraz specyfiki samej konstrukcji. Zawsze należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta betonu, normami budowlanymi oraz uwzględniając przepisy BHP.

Koszty i wynajem szalunków to istotne kwestie przy realizacji konstrukcji betonowych, zarówno w przypadku wznoszenia domów jednorodzinnych, jak i przy budowie większych monolitycznych konstrukcji. Wybór i dobór szalunków odgrywa kluczową rolę pod względem efektywności i ekonomiczności projektu.

Koszty wykonania szalunku: Ile kosztują szalunki do betonu? Koszt wykonanego szalunku zależy od kilku czynników, w tym od rodzaju szalunku, materiałów użytych do jego produkcji oraz złożoności konstrukcji. Tradycyjne szalunki, wykonane z drewnianych desek lub sklejki, są zazwyczaj tańsze w produkcji, ale mogą wymagać więcej pracy ręcznej. Z kolei szalunki systemowe, choć droższe w zakupie lub wynajmie, mogą przynieść oszczędności czasu i pracy na placu budowy.

Wynajem szalunków: Wynajem szalunków systemowych jest popularną opcją, szczególnie dla firm budowlanych, które nie chcą ponosić kosztów ich zakupu. Wynajem pozwala na dostosowanie rodzaju szalunków do specyficznych potrzeb projektu bez konieczności inwestowania w pełny zestaw. Koszt wynajmu zależy od czasu trwania projektu, rodzaju szalunków oraz ich wielkości i ilości.

Szalunki ścienne i stropowe: Szalunki ścienne i stropowe są kluczowe przy budowie betonowych ścian i stropów. Koszt tych szalunków może być wyższy ze względu na niezbędne podtrzymanie wykonanego wcześniej zbrojenia oraz budowy sztywnego poszycia, które zapewnia stabilność i bezpieczeństwo konstrukcji.

Dodatkowe koszty: Dodatkowe koszty mogą wynikać z konieczności użycia specjalistycznego sprzętu, takiego jak dźwigi czy podnośniki, szczególnie przy montażu dużych i ciężkich szalunków systemowych. Ponadto, koszty mogą wzrosnąć w przypadku nietypowych kształtów lub wymagań specjalnych, które obligują do indywidualnego dostosowania szalunków.

Podsumowując, koszty i wynajem szalunków zależą od wielu czynników, w tym od rodzaju i skali projektu, wybranych materiałów i systemów szalunkowych, oraz od specyficznych wymagań konstrukcyjnych. Odpowiedni dobór szalunków systemowych może znacząco wpłynąć na efektywność i koszty całego projektu budowlanego.