Drenaż opaskowy - jak prawidłowo wykonać odwodnienie domu i ile to kosztuje?

Wybierając działkę, która będzie miejscem budowy naszego przyszłego domu, zastanawiamy się i analizujemy wiele aspektów m.in. jej przeznaczenie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, uzbrojenie terenu, walory krajobrazowe. Jednym z równie ważnych aspektów jest rodzaj gruntu, który będzie podstawą posadowienia budynku i poziom wód gruntowych. Te dwa czynniki odgrywają dużą rolę w zakresie prac ziemnych i budowy stanu zero budynku, a tym samym w zakładanych kosztach budowy budynku do tego etapu. Odpowiednio wykonane i zabezpieczone przed wodą gruntową oraz podskórną z opadów atmosferycznych fundamenty i ściany fundamentowe, pozwalają bez obaw wznosić kolejne elementy budynku.
Przystępując więc do budowy domu, mamy przed sobą wiele wyzwań i decyzji do podjęcia. Jednym z zadań, z którym możemy się spotkać i to w pierwszym etapie budowy, jest ewentualna konieczność odwodnienia budynku. Warto, jeszcze przed przystąpieniem do projektowania budynku (lub adaptacji projektu typowego) zlecić wykonanie badań geotechnicznych, polegających na wykonaniu przez geologa odwiertów, pozwalających określić warstwy podłoża gruntowego, a także poziom wód gruntowych. Badania te pozwolą na podjęcie decyzji o ewentualnym wykonaniu odwodnienia budynku.

Drenaż opaskowy to zewnętrzny system odwodnienia budynku, polegający na odpowiednim ułożeniu perforowanych rur drenarskich wzdłuż obrysu budynku na poziomie posadowienia ław fundamentowych. Jego zadaniem jest odprowadzenie wód opadowych, gruntowych i wilgoci gromadzącej się i zalegającej przy elementach podziemnych budynku. Odprowadzenie tych wód pozwala na skuteczną ochronę elementów budynku przez warstwy izolacji przeciwwilgociowej lub przeciwwodnej. Dla wielu z Inwestorów woda opadowa i jej przejęcie przez drenaż powierzchniowy i odprowadzenie zebranej wody opadowej do wybudowanej studni chłonnej jest ważnym aspektem ma etapie aranżacji terenu, po budowie budynku, ale niestety woda podskórna i gruntowa to zagadnienia ważniejsze, decydujące często o zakresie robót ziemnych i ich kosztach.

Drenaż opaskowy to więc jeden ze sposobów eliminacji wody podskórnej lub gruntowej z gruntu wokół fundamentów i ścian fundamentowych. Skuteczność i sposób wykonania tego drenażu opaskowego zależy od rodzaju gruntu, a w szczególności od jego przepuszczalności. Drenaż opaskowy to system rur drenarskich, perforowanych ułożonych w wykopie wokół budynku, na odpowiedniej głębokości odpowiadającej głębokości posadowienia fundamentów. Ułożenie rur drenarskich wymaga odpowiednio przygotowanego podłoża oraz właściwego ich zabezpieczenia, zasypania. Poprzez perforacje woda gruntowa wpływa do systemu drenażu opaskowego i odprowadzona poza teren związany bezpośrednio z budynkiem na bezpieczną odległość. Drenaż opaskowy, dla gruntów nieprzepuszczalnych, jest niezbędny zarówno wokół budynku podpiwniczonego, jak i niepodpiwniczonego, zakres i sposób wykonana zależy od warunków gruntowych i wodnych.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: DOM200

KOD: DOM200

KOD: DOM200

---

Zobacz więcej projektów

Szczególnie ważne jest wykonanie skutecznego drenażu w gruntach słabo przepuszczalnych (gliny, piaski gliniaste), wybudowane fundamenty i ściany piwnic w takim podłożu najczęściej zamakają.

Budowa budynku na gruntach silnie przepuszczalnych (piasek, żwir) może być prowadzona bez drenażu.

Inną sytuacją jest wysoki poziom wody gruntowej, w takim przypadku, system rur drenarskich nie jest w stanie zabezpieczyć podziemnych części budynku przed zalegającą wodą, ani obniżyć jej poziom. Rozwiązaniem jest zastosowanie ciężkiej  przeciw wodnej izolacji fundamentów i ścian fundamentowych.

Podsumowanie:

Drenaż opaskowy wokół domu to metoda eliminowania nadmiernej wilgoci pochodzącej z gleby, sposób zabezpieczenia podziemnych elementów budynku przed naporem wody gruntowej.

Jak pisaliśmy powyżej drenaż opaskowy to system perforowanych rur drenarskich wraz ze studzienkami, pozwalający na odprowadzenie wód opadowych i gruntowych i tym samym ochronę elementów podziemnych budynku, tj. fundamentów ścian fundamentowych lub ewentualnie ścian piwnic, jeżeli budynek je posiada. Poniższy rysunek przedstawia schemat drenażu opaskowego.

To podstawowy element systemu opaskowego. Perforacja rur zapewnia zasysysanie wody gruntowej do środka rury. Układane są ze spadkiem umożliwiającym grawitacyjne odprowadzenie wody, najczęściej jest to spadek 0,5%. Wykonane są często z tworzyw sztucznych. Rury z PVC, PE są lekkie, odporne na uszkodzenia. Rury kamionkowe to rozwiązane trwalsze, ale niestety cena takiego rozwiązania jest wysoka. Dobór średnicy ciągu zależy od warunków gruntowo-wodnych i długości odcinka. Dla budynku mieszkalnego jednorodzinnego najczęściej stosowane są rury o średnicy 100 mm. Rury drenarskie zabezpieczone są przed zatykaniem ich otworów otuliną np. z włókien kokosowych lub tworzyw sztucznych. Rodzaj otuliny zależy od gruntu, na którym posadowiony będzie budynek.

Perforowana rura drenarska z tworzyw sztucznych może być bez lub z otuliną z włókien kokosowych lub polipropylenowych. Taka osłona, łącząca się oczywiście z wyższą ceną, zabezpiecza rurę przed zamuleniem najdrobniejszą frakcją niesioną przez zbierane wody. Rury drenarskie układa się w obsypce żwirowej o miąższości min. 20 cm powyżej rury drenarskiej. Do obsypki filtrującej najlepiej zastosować żwir o frakcji (wielkości ziaren) od 8 do 16 mm.

Studzienki kontrolne, określane często jako rewizyjne, buduje się w miejscu załamań trasy rur drenarskich, w narożnikach budynku. Studzienki mają na celu gromadzenie płynącego w wodzie piasku, który odkłada się na ich dnie. Studzienka rewizyjna łączy ze sobą rury drenarskie. Przeważnie wykonuje się je z gotowych, dostępnych w ofertach sprzedaży elementów.

Studzienka zbiorcza to końcowy element całego systemu z odprowadzeniem wody np. systemu kanalizacji deszczowej lub innego odbiornika. Wybudowana jest w najniższym punkcie całego systemu, za jej pośrednictwem zostaje odprowadzona z całego systemu wybudowanego wokół budynku. Najczęściej stosowanymi rurami drenarskimi są perforowane rury z tworzywa sztucznego (PCV lub PE) o średnicy 100 mm. W celu dodatkowego zabezpieczenia drenażu przed zamuleniem można zastosować rury z gotową otuliną z włókien kokosowych lub polipropylenowych.

Studzienki rewizyjne najlepiej zastosować systemowe, gotowe do zamontowania, dostępne w handlu o różnych wysokościach (na ogół do 200 cm) i średnicy 315 mm. Studzienki takie są kompletne i przygotowane do podłączenia rur drenarskich. Korzystne jest, by najniższa studzienka (zbiorcza), od której odprowadzamy wodę z całego systemu drenażu, była dodatkowo wyposażona w osadnik. Wysokość studzienki zależy oczywiście od głębokości położenia drenażu i od ukształtowania terenu wokół budynku i mogą mieć różną wysokość (głębokość). W przypadku, gdy budynek nie ma prostego obrysu, jak kwadrat czy prostokąt, lecz posiada bardziej skomplikowany kształt i w związku z tym pojawią się załomy rury blisko siebie, można zrezygnować z montażu studzienek rewizyjnych w każdym takim załomie. Wówczas można wykonać zmianę kierunku rury w formie łuku zgodnie z elastycznością stosowanej rury.

Dodatkowym zabezpieczeniem wykonanej izolacji wodoszczelnej i termicznej ścian piwnic, ścian fundamentowych, czyli uzupełnieniem poziomego systemu drenażu opaskowego, są płyty drenarskie. Jednym z przykładów płyty fundamentowej jest zabezpieczanie wykonane ze sklejonych spoiwem bitumicznym kulek ze styropianu.

W pewnych przypadkach np. gdy budynek ma dużą powierzchnię, jest częściowo podpiwniczony lub wykonanie drenażu opaskowego jest niemożliwe (np. w przypadku budynków w zabudowie szeregowej), stosuje się drenaż wewnętrzny. Taki drenaż podpodłogowy wykonuje się według podobnych zasad, jak drenaż opaskowy lecz układany jest on pod warstwami podposadzkowymi podłogi piwnic lub parteru.

Najlepszym rozwiązaniem jest odprowadzenie wód zebranych przez drenaż opaskowy do kanalizacji deszczowej lub burzowej. Potrzebna jest do tego oczywiście zgoda administratora tej sieci. Zdarzają się przypadki, gdy kanalizacja deszczowa znajduje się w pobliżu, ale jej poziom nie pozwala na bezpośrednie odprowadzenie wody, poziom jest powyżej poziomu naszego drenażu. Wówczas rozwiązaniem jest odprowadzenie wody do szczelnego zbiornika retencyjnego z pompą pływakową, która przepompowuje wodę do położonej wyżej kanalizacji po osiągnięciu przez wodę w zbiorniku określonego poziomu.

Często jednak tereny zurbanizowane nie są uzbrojone w sieć kanalizacji deszczowej, burzowej. W takim przypadku można odprowadzić wody zebrane przez drenaż do rowu melioracyjnego, pobliskiego potoku czy jeziora. W każdym takim przypadku należy uzyskać zgodę odpowiedniego administratora tego odbiornika wody. Należy wówczas się liczyć z koniecznością wykonania tzw. operatu wodno-prawnego. Taki operat i uzyskanie odpowiedniej zgody, warto zlecić osobie uprawnionej do tych czynności.

W zależności od wielkości i ukształtowania działki, a także od ilości zbieranej przez drenaż wody, może okazać się możliwe zagospodarowanie tych wód na nieutwardzonym terenie własnej działki.

Jeżeli budujemy budynek w terenie o gruncie trudno przepuszczalnym, a poziom wód gruntowych jest okresowo lub stale wysoki (powyżej poziomu posadowienia fundamentów), należy wykonać odwodnienie budynku w postaci drenażu opaskowego lub ewentualnie dodatkowo drenażu wewnętrznego. W takim przypadku zalecana jest również rezygnacja z podpiwniczenia domu.

Jeżeli natomiast poziom wód gruntowych jest stale niski (wyraźnie poniżej poziomu posadowienia fundamentów), a grunt wokół budynku cechuje się dobrą przepuszczalnością wody, nie ma konieczności wykonywania odwodnień części podziemnych budynku. Nie oznacza to oczywiście rezygnacji z wykonania odpowiednich przeciwwilgociowych izolacji pionowych i poziomych. Te należy wykonać zawsze.

W przypadku gruntów przepuszczalnych wykonanie drenażu opaskowego jest łatwiejsze. Na poziomie posadowienia ław fundamentowych rozścielamy warstwę obsypki drenarskiej (żwir), na niej układamy rury perforowane z odpowiednim spadkiem (zwykle jest to 0,5% czyli 5 cm na 10 m) o kierunku wynikającym z ukształtowania terenu i schematu drenażu. Rury układamy orientacyjnie w połowie wysokości ławy fundamentowej. Następnie układamy warstwę kruszywa obsypkowego, pamiętając o odseparowaniu kruszywa od gruntu geowłókniną. Montujemy studzienki, łącząc je z odcinkami rur drenarski i całość zasypujemy ziemią. Na poziomie terenu należy wykonać opaskę budynku z płytek betonowych, kostki brukowej lub ze żwiru, ale to odbędzie się na etapie zakończenia budowy.

Więcej pracy wymaga wykonanie drenażu opaskowego w przypadku gruntów nieprzepuszczalnych. W takim przypadku oprócz czynności opisanych powyżej musimy na ścianie fundamentowej wykonać tzw. drenaż płaszczyznowy. Polega on na wykonaniu odpowiedniego zabezpieczenia ściany. Wykonujemy najpierw na ścianie izolację przeciwwilgociową lub przeciwwodną, następnie montujemy na kleju warstwę płyt z polistyrenu ekstrudowanego XPS lub styropianu (o przeznaczeniu do izolacji elementów podziemnych) i warstwę drenażową w postaci mat (płyt) drenażowych. Najpowszechniej stosowana jest tzw. folia kubełkowa. Jest to płyta z wytłoczeniami pozwalającymi na odparowanie wilgoci z powierzchni płyt z polistyrenu ekstrudowanego XPS lub styropianu. Ważne jest prawidłowe wybranie strony maty przylegającej do płyt, tak, aby stworzyć przestrzeń pozwalającą na ruch powietrza, a tym samym transport wilgoci. Drenaż płaszczyznowy jest bardziej elementem ochrony ścian fundamentowych (lub piwnic) niż elementem samego drenażu opaskowego, ale te dwa elementy ściśle współdziałają w ochronie elementów podziemnych budynku, że można je łączyć, jako jedno zagadnie.

Przy narożach budynku należy zastosować studzienki rewizyjne. Najczęściej stosowane są systemowe studzienki z tworzywa sztucznego o średnicy najczęściej 31,5 cm. Studzienki takie (o różnych wysokościach) dostępne są w handlu wraz z nakrywami i kinetą (dolną częścią studzienki) przygotowaną do połączenia z rurami drenarskimi. Najniższa studzienka zbiorcza powinna być wyposażona w osadnik. Studzienki drenarskie pozwalają w razie potrzeby na przepłukanie drenażu w celu oczyszczenia go z zalegającego w nich ewentualnie osadu.

Ważne
Ważne jest odseparowanie żwiru będącego warstwą filtrującą od gruntu zasypowego wykop w postaci geowłókniny pozwalającej na przenikanie wody, lecz blokującej cząstki gruntu. Bez zastosowania tego odseparowania po pewnym czasie warstwa żwiru straci swoje cechy filtrujące z powodu zamulenia drobnymi cząstkami z gruntu niesionego przez wodę. Praktycznym sposobem łatwego i prawidłowego wykonania obsypki żwirowej jest umieszczenie żwiru w workach (np. jutowych). Po ułożeniu rur w pierwszej warstwie obsypki układamy wypełnione żwirem worki nad obsypką. Sposób ten pozwala na łatwiejsze wykonanie obsypki żwirowej, nie powodując mieszania się ziemi ze żwirem i dokładniejsze odseparowanie żwiru od ziemi geowłókniną. Drenaż opaskowy wykonuje się z wyjątkową dokładnością, bo od tej instalacji zależeć będzie komfort użytkowania budynku, czyli brak ewentualnej wilgoci na ścianach nie tylko piwnic.

Zdarza się, że drenaż opaskowy musimy wykonać w już istniejącym, kilkudziesięcioletnim domu. W takim przypadku należy dostać się do ław fundamentowych. Postępujmy ostrożnie i odkopujmy, a także układajmy rury drenarskie ściana po ścianie, gdyż osłonięcie wszystkich ścian jednocześnie mogłoby wpłynąć niekorzystnie na stabilność posadowienia domu. Może zdarzyć się, że mury będą wymagały osuszenia i odgrzybienia. Następnie naprawiamy hydroizolację pionową i poziomą, dopiero po tych niezbędnych czynnościach układamy rury drenarskie.

Drenaż opaskowy jest systemem odwodnienia budynku niezależnym od np. ukształtowania działki, ponieważ jest układany w poziomie posadowienia fundamentów lub nieco poniżej tego poziomu. W przypadku gdy nasza działka wykazuje duże zróżnicowanie poziomów, może zaistnieć konieczność odpowiedniego dobrania głębokości studzienek rewizyjnych i zbiorczej. Wykonywanie drenażu odbywa się najczęściej po wykonaniu fundamentów i ścian fundamentowych (lub ścian piwnic) przed zasypaniem wykopów. Jest to jeden z pierwszych etapów budowy domu i w związku z tym nie każdy Inwestor ma pełną wizję tego, jak ostatecznie i docelowo będzie wyglądało najbliższe otoczenie budynku. Wykonując drenaż opaskowy, musimy jednak zaplanować dość szczegółowo ostateczne ukształtowanie terenu w bezpośrednim sąsiedztwie domu, gdyż tego wymaga ustalenie poziomu górnej powierzchni studzienek, tak, aby zgadzały się z przyszłym, docelowym poziomem terenu. Gdy nasza działka wykazuje duże zróżnicowanie poziomów, to paradoksalnie może się okazać, że daje nam to możliwość zagospodarowania wód zbieranych przez drenaż np. w formie rozsączania tych wód po nieutwardzonych częściach naszej działki, leżących poniżej poziomu naszego drenażu lub zbieranie tej wody do zbiornika (również położonego poniżej poziomu drenażu) i wykorzystywanie jej do podlewania trawników lub ogródka.

Dobrze wykonany drenaż opaskowy nie wymaga właściwie konserwacji, lecz po upływie dłuższego czasu może się zdarzyć, że do systemu przeniknęły wraz z wodami gruntowymi drobne osady ograniczające lub wręcz blokujące przepływ wody. Zdarza się też, że system drenażu został uszkodzony przez korzenie roślin. Jeżeli zauważymy niepokojące objawy pracy drenażu, tj. zmniejszenie się wypływu wody lub całkowitego jej zaniku, należy to sprawdzić. Najprościej jest zlecić taki przegląd wyspecjalizowanej firmie, która wykona inspekcję systemu za pomocą kamery, co pozwoli na precyzyjne zlokalizowanie zatoru, a następnie w zależności od sytuacji dokona mechanicznego czyszczenia lub ciśnieniowego płukania specjalistycznym sprzętem.

Przypomnijmy, drenaż opaskowy to system rur drenarskich ułożonych na poziomie fundamentów, ułożonych z właściwym spadkiem umożliwiającym grawitacyjny spływ wody. Wykonanie drenażu w trakcie budowy umożliwia położenie rur drenażu opaskowego bezpośrednio przy fundamencie, a prace zabezpieczające istniejący budynek, wymuszają położenie rur czasem w dalszej odległości od linii ścian fundamentowych w zależności od konkretnego przypadku budynku i jego otoczenia. Większość załamań drenażu na narożnikach budynku wymaga wykonania studzienek kontrolnych, a zabezpieczanie rur drenarskich geowłókniną daje gwarancję niezatykania się otworów w rurze i właściwego zasysania wody gruntowej. Wspomniany powyżej zakres prac, to nie jedyne kryterium wyceny wykonania drenażu opaskowego. Oszacowanie kosztów robót ziemnych (poza ceną materiałów) zależy również od rodzaju gruntu oraz wielkości prac zabezpieczających przed rozpoczęciem właściwych prac budowy drenażu opaskowego.

Dokładne określenie kosztów wykonania drenażu opaskowego nie jest możliwe, zależy bowiem od wielu lokalnych uwarunkowań.

Podane poniżej koszty wykonania 1m bieżącego instalacji są więc szacunkowe, a zmieniać się mogą w zależności od cen materiałów i robocizny na danym lokalnym rynku wykonawców.

Wartość wykonania to:

Robocizna

W zależności od rodzaju gruntu i warunków gruntowych cena sprzętu i robocizny za 1 metr bieżący to 120 ÷ 150 złotych a montaż 1 studni rewizyjnej to około 150zł,

Materiał
    • rurka drenarska za 1 metr bieżący to 9 ÷ 12 zł (w zależności czy z otuliną, czy bez niej),
    • geowłóknina to około 2 ÷ 3 zł za 1 metr kwadratowy,
    • studnia rewizyjna około 250 ÷400 zł/szt. (w zależności m.in. od wysokości i rodzaju),
    • rura kanalizacyjna PVC średnica 160 - ok. 30 zł za 1 metr bieżący,
    • żwir i piasek – szacunek ceny 1 tony jest trudny – zależny od uziarnienia, cen w danej żwirowni lub wyrobisku piasku i odległości transportu.

Pamiętać należy, że często podawane przez wykonawców koszty to ceny netto, do których należny doliczyć podatek VAT. Jego stawka wynosi 23 % przy zakupie materiałów i 8 % w przypadku zlecenia wykonawcy robót związanych z budynkiem mieszkalnym.