Izolacja fundamentów - jak prawidłowo wykonać izolację przeciwwilgociową i cieplną

Wznoszenie fundamentów to kolejny etap budowy domu. Ich solidne wykonanie gwarantuje bezpieczeństwo i trwałość budynku, stanowiąc podstawę konstrukcji całej inwestycji. Fundamenty to najniżej położone elementy konstrukcyjne, dlatego bardzo ważne jest ich prawidłowe zaprojektowanie, dobranie, wykonanie wraz z ułożeniem właściwej izolacji. Wykonania izolacji fundamentów nie można pominąć, bo jest etapem gwarantującym komfort budowy oraz spędzania czasu w nowo powstałym budynku. Fundamenty domu należy odpowiednio zabezpieczyć przed wilgocią oraz utratą ciepła. Stosownie do wybranego projektu domu oraz warunków gruntowych należy zadbać o ich zabezpieczenie, unikając tym samym wyziębiania domu oraz nasiąkania ścian wilgocią. A więc czym izolować fundamenty? Jakie są rodzaje izolacji i czy izolacja na pewno jest konieczna?

Projekty domów różnią się od siebie nie tylko wyglądem, powierzchnią, układem pomieszczeń czy układem funkcjonalnym. Mogą różnić się także systemem izolacji. Przed rozpoczęciem prac budowlanych warto zadbać o jej odpowiednie dobranie, biorąc pod uwagę sposób posadowienia, warunki wodno - gruntowe, a także dylatację i zaprojektowany układ instalacji. Fundamenty to najniżej położone elementy konstrukcji, które z uwagi na swoje posadowienie w gruncie są narażone na działanie wilgoci. Brak izolacji, jej nieodpowiednie dobranie czy nieprawidłowe wykonanie narazi na uszkodzenia konstrukcje fundamentów, ale nie tylko. Izolacja fundamentów jest konieczna. W przeciwnym razie Inwestora i jego dom może czekać: nieprawidłowa termoizolacja domu, co spowoduje utratę ciepła, a w konsekwencji także wysokie koszty ogrzewania, pojawienie się i rozwój pleśni i grzybów, a także wykwitów solnych. A zatem, zabezpieczenie fundamentów przed wodą, wilgocią i utratą ciepła to konieczność, która gwarantuje komfort i bezpieczeństwo przyszłych domowników.

Izolacja fundamentów powinna być dostosowana do projektu domu oraz warunków gruntowych na działce. W zależności od przeznaczenia, poziomu występowania wód gruntowych czy materiałów, z jakich budowany będzie dom, wyróżnia się kilka rodzajów izolacji fundamentów, takich jak: izolacja przeciwwilgociowa fundamentów, izolacja przeciwwodna fundamentów, w tym także izolacja pionowa fundamentów, pozioma izolacja fundamentów, nie zapominając o izolacji cieplnej. Decyzję o tym, jaką izolację należy zastosować, powinien podjąć architekt, w oparciu o powyższe informacje. Biorąc pod uwagę rodzaj i poziom wód gruntowych można wyróżnić:

- izolację przeciwwilgociową, którą stosuje się w sytuacji, gdzie poziom wód gruntowych znajduje się poniżej fundamentów oraz w chwili, kiedy grunt dookoła budynku ma dobrą przepuszczalność, czyli podczas dużych i długotrwałych opadów woda szybko wsiąka w ziemię i nie zalega przy fundamentach,

- izolację przeciwwodną, stosuje się w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych, a także w sytuacji, gdy grunt dookoła budynku ma małą przepuszczalność, jest gliniasty i woda po deszczu zalega przy fundamentach.

Fundamenty można izolować różnymi sposobami, układając odpowiednio wybraną izolację. Biorąc to pod uwagę, możemy wyróżnić jeszcze jeden podział, w skład którego wchodzi izolacja pozioma fundamentów oraz izolacja pionowa fundamentów, a tę z kolei można jeszcze podzielić na lekką, średnią i ciężką. Czym dokładnie charakteryzują się poszczególne rodzaje izolacji i gdzie sprawdzą się najlepiej? O tym w dalszej części artykułu.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: DOM200

KOD: DOM200

KOD: DOM200

---

Zobacz więcej projektów

Lekkie izolacje przeciwwilgociowe wykonuje się w sytuacji, kiedy dom posadowiony jest na gruntach łatwo przepuszczających wodę, a poziom wód gruntowych jest niski i nie sięga do poziomu fundamentów. Do jej położenia wykorzystuje się najczęściej odpowiednią warstwę lub warstwy papy, foli izolacyjnej lub powłokę asfaltowo – kauczukową.

Średnia izolacja fundamentów to również izolacja przeciwwilgociowa, ale stosuje się ją na innych rodzajach gruntów. Ten rodzaj zabezpieczenia przed wilgocią jest odpowiedni na gruntach nieprzepuszczalnych lub o małej przepuszczalności, gdzie dodatkowym czynnikiem jest zmienny poziom wód gruntowych. Hydroizolacja tego typu składa się z odpowiedniej liczby warstw folii, papy lub lepiku. Przy zastosowaniu średniej izolacji fundamentów, specjaliści zalecają wykonanie drenażu opaskowego wokół domu, celem wsparcia szybszego odprowadzania wody.

Ciężka izolacja fundamentów zalicza się o najbardziej szczelnych. Stosowana jest w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych, który jest wyższy niż poziom piwnicy. Izolacja ciężka musi być bardzo dokładna, szczelna oraz odporna na ciśnienie, które wywierane jest przez ciągły napór wody. Kiedy dom posadowiony jest na tego typu działce, często projektuje się specjalne, wodoszczelne konstrukcje ścian i podłogi, które mają za zadanie wspierać funkcję izolacji ciężkiej fundamentów.

Izolacja pozioma ma za zadanie chronić fundamenty przed podciąganiem kapilarnym wody z gruntu i jej podchodzeniem na wyższe części ścian budynku. Izolację przeciwwilgociową poziomą stosuje się na płaszczyznach poziomych, jako warstwa między ścianą zewnętrzną a ławą fundamentową, ale także na płytach fundamentowych czy ścianach piwnic. Chcąc bardzo dokładnie zabezpieczyć budynek przed przenikaniem wody, można ją także zastosować pod ścianami działowymi i nośnymi. Oprócz powyższych funkcji izolacja pozioma stanowi warstwę oddzielającą ławy fundamentowe i ściany budynku, przez co zapobiega powstawaniu pęknięć na styku ścian fundamentowych podczas osiadania. Izolację poziomą wykonuje się z papy izolacyjnej lub folii izolacyjnej.

Izolacja ścian i fundamentów to bardzo ważny etap budowy. Aby dom był w pełni zabezpieczony przed wodą, wilgocią i utratą ciepła, oprócz powyższej izolacji poziomej, stosuje się izolację pionową, która doskonale uzupełnia szczelność budynku. Izolację przeciwwilgociową pionową stosuje się na pionowych ścianach fundamentowych. Chroni ona je przed wsiąkaniem wody z gruntu. Do izolacji przeciwwilgociowej pionowej stosuje się materiały o konkretnej konsystencji, często płynnej lub półpłynnej, która zastyga na powierzchni ścian fundamentowych. Do najpopularniejszych materiałów izolacji pionowej należą: papy termozgrzewalne, folia polietylenowa lub folia z PCW i masy polimerowo-bitumiczne.

Odpowiedni wybór materiałów do izolacji fundamentów ma kluczowe znaczenie, aby budynek był prawidłowo zabezpieczony i trwały, a mieszkańcy cieszyli się wygodą, komfortem i zdrowiem podczas spędzania czasu w wymarzonej przestrzeni. Aby podjąć decyzję co do materiałów i typu hydroizolacji, niezbędnym jest dostosowanie go do rodzaju fundamentów i materiału, z jakiego są wykonane, a także sprawdzenie rodzaju gruntu na działce. Taką analizą gruntu zajmuje się geotechnik, który wykonuje badania geotechniczne gruntów. Na tej podstawie dobiera się właściwy materiał izolacji hydrofobowej, w tym izolacji fundamentów przeciwilgociowej oraz izolacji fundamentów przeciwwodnej. Jakie materiały do izolacji fundamentów są popularne i czym się charakteryzują?
- papa - to popularny i często wykorzystywany materiał na izolację fundamentów; wykorzystuje się ją jako izolację przeciwwilgociową w jednej warstwie, lub przeciwwodną naniesioną w dwóch lub trzech warstwach, zarówno jako izolację pionowa i izolację poziomą,
- lepik asfaltowy – może być stosowany jako izolacja przy gruntach przepuszczalnych; traci swoje właściwości w niskich temperaturach, co powoduje mniejszą szczelności,
- masy bitumiczne - wytwarza się na bazie asfaltu i stosuje się do izolacji przeciwwilgociowej i przeciwwodnej,
- masy asfaltowe - stosuje się w przypadku potrzeby uzyskania wyższego stopnia izolacji przeciwwodnej,
- masy KMB - inaczej masy PMBC przeznaczone są do hydroizolacji przeciwwilgociowej i przeciwwodnej. Są odporne na duże oddziaływania wody i niskie temperatury,
- masy hybrydowe – mineralne - służą do hydroizolacji przeciwwodnych, zarówno pionowych oraz poziomych. Są odporne na działanie czynników zewnętrznych, cechuje je szybkość wiązania oraz elastyczność,
-  roztwory bitumiczne – najczęściej wykorzystuje się do gruntowania powierzchni,
- asfalt modyfikowany z plastomerem APP - jego cechą charakterystyczna jest duża odporność mechaniczna,
- asfalt modyfikowany z elastomerem SBS,
- beton wodoszczelny - betonu wodoszczelnego używa się do hydroizolacji przeciwwilgociowej i przeciwwodnej, także w przypadku, gdy poziom wody gruntowej znajduje się wysoko; w porównaniu z innymi materiałami do izolacji jest dość drogi,
- folie (membrany) – wyróżnia się różne rodzaje folii w zależności od materiałów z jakich są wykonane; używane są do izolacji przeciwwilgociowych, przeciwwodnych oraz do wykonania zarówno izolacji poziomej jak i izolacji pionowych.

To, jaką izolację fundamentów należy zastosować, zależy od rodzaju gruntów, na których posadowiony będzie dom oraz od poziomu wód gruntowych. W zależności od powyższych parametrów stosuje się lekką izolację przeciwwilgociową lub średnią bądź ciężką izolację przeciwwodną.
Izolację przeciwwilgociową wykonuje się w sytuacji, gdy dom będzie budowany na gruntach przepuszczalnych, jak piasek lub żwir oraz gdy pod gruntem nieprzepuszczanym znajduje się warstwa gruntów przepuszczalnych.
Izolację przeciwwodną wykonuje się z kolei w sytuacji, gdy dom ma być posadowiony na gruncie spoistym, jak glina czy iły, gdzie przepuszczalność jest niewielka, gdy nie ma odpływu wody opadowej oraz w sytuacji, gdy następuje powtarzające się spiętrzanie wody.

Izolacja fundamentów, aby spełniała swoje zadanie i odpowiednio zabezpieczała dom przed wilgocią, musi być bardzo starannie i precyzyjnie położona. Przede wszystkim powinna szczelnie przylegać do podłoża, a to powinno być wcześniej odpowiednio przygotowane i wyrównane. Warstwa hydroizolacji poziomej musi mieć odpowiednią szerokość. Nie może być węższa niż ściana czy ława fundamentowa. Powinna także być dokładnie połączona z izolacją podłogi. Hydroizolację pionową układa się zgodnie ze sztuką z dwóch stron ścian, a już na pewno od strony zewnętrznych ścian budynku, którą potem należy zabezpieczyć od uszkodzeń mechanicznych. Ważne, aby w zależności od wybranego materiału izolacyjnego układać go szczelnie i precyzyjnie – na kilkunastocentymetrowe zakładki, pamiętając o zgrzaniu lub sklejeniu krawędzi w przypadku zastosowania folii. Warto wiedzieć, że niektóre materiały izolacyjne mogą być wykorzystywane na budowie dopiero po kilku miesiącach, dając czas na osadzanie się budynku. Pozwoli to uniknąć ewentualnego pękania materiału i powstawania nieszczelnych przestrzeni.

Po prawidłowo wykonanej izolacji przeciwwodnej i izolacji przeciwwilgociowej następuje kolejny etap prac budowlanych - termoizolacja fundamentów. Wykonywania izolacji cieplnej nie można pominąć. Jej rzetelne wykonanie pozwoli zapobiec utracie ciepła z budynku w stronę gruntu, co przełoży się na wysoki komfort cieplny domu, minimalizując ilość potrzebnej do ogrzania domu energii oraz pozwoli zaoszczędzić pieniądze. Do ocieplania ścian fundamentowych używa się materiałów, których współczynnik przenikania ciepła jest niski, stosowane materiały są dużej wytrzymałości oraz odporności na wilgoć. Do najbardziej popularnych materiałów wykorzystywanych podczas układania izolacji cieplnej fundamentów są:

- płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS - inaczej nazywane styrodurem – to materiał o dużej odporności na wilgoć i uszkodzenia mechaniczne, a z uwagi na małą nasiąkliwość może być stosowany przy dużym poziomie wód gruntowych; materiał ten mocuje się punktowo, za pomocą specjalnych klejów i preparatów, w których składzie nie ma rozpuszczalników organicznych; cena płyty XPS jest wyższa, niż cena innego, popularnego materiału wykorzystywanego w izolacji cieplnej, czyli styropianu EPS,

- płyty z polistyrenu ekspandowanego EPS – ten rodzaj materiału nie jest wykorzystywany w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych, a przy ociepleniu nim ścian fundamentowych konieczne jest zastosowanie zabezpieczenia od zewnętrznej strony specjalną folią hydroizolacyjną lub włóknem szklanym, chroniąc go przed gryzoniami i korzeniami roślin; płyty z polistyrenu ekspandowanego EPS mocuje się tymi samymi produktami co powyższe płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS; zaletą styropianu jest jeszcze niska cena, wysoka dostępność oraz łatwość i szybkość obróbki,

- pianka poliuretanowa – to materiał, który cechuje niska nasiąkliwość, dobry współczynnik przewodzenia ciepła oraz odporność na uszkodzenia mechaniczne; ocieplenie fundamentów przebiega szybko i sprawnie, dzięki natryskowej metodzie aplikacji; pianka poliuretanowa wypełnia ewentualne nierówności, tworząc na ocieplanej powierzchni jednolitą warstwę; nie powoduje reakcji alergicznych, nie sprzyja rozwojowi grzybów i pleśni oraz nie przyciąga zwierząt i gryzoni.

Mostki termiczne, inaczej cieplne powstają najczęściej przy węzłach konstrukcyjnych, jako miejscach, gdzie łączą się ze sobą elementy przegród zewnętrznych w różnych częściach budynku. Mostek termiczny sprawia, że część przegrody zewnętrznej nabiera niższej izolacyjności termicznej, niż łączące się z nim elementy budowlane, powodując znaczną utratę ciepła. Narażone na powstawanie mostów termicznych są połączenia ścian zewnętrznych z dachem, ściany piwnicy i stropu nad piwnicą czy połączenia balkonów ze stropem. Mostki cieplne mogą także powstać w miejscach osadzania okien. Ich tworzenie wynika zazwyczaj z błędów w projekcie domu oraz w niepoprawnym prowadzeniu robót budowlanych. Niezauważony mostek termiczny lub jego zignorowanie w projekcie domu może spowodować zawilgocenie domu, rozwój pleśni i grzybów oraz znaczną, niekontrolowaną utratę ciepła, a w konsekwencji wysokie rachunki za ogrzewanie.

Izolacja fundamentów już istniejącego domu jest zdecydowanie trudniejsza, bardziej kosztowna i nie zawsze możliwa. Przed rozpoczęciem właściwych prac niezbędnym może okazać się przeprowadzenie ekspertyzy konstrukcji fundamentów, która odpowie na pytania dotyczące stanu konstrukcji budynku oraz ryzyka ewentualnych jej uszkodzeń, podobnie jak istniejących już ścian budynku.
Pierwszym krokiem do ocieplenia domu już istniejącego i hydroizolacji jego fundamentów jest odkrycie fundamentów. Aby zrobić to bezpiecznie, należy odkrywać fundamenty czy ściany fundamentowe etapami, na krótszych odcinkach, aby zminimalizować ich osłabienie. Głębokość powinna sięgać około 1 metra od poziomu gruntu lub aż do poziomu ław. Po odkryciu fundamentów podejmowana jest decyzja, odnośnie możliwości zastosowania izolacji i materiałów. Często pierwszym etapem jest hydroizolacja fundamentów. Aby jak najlepiej zabezpieczyć dany budynek przed wodą i wilgocią, niezbędna będzie zarówno pionowa izolacja fundamentów oraz izolacja przeciwwilgociowa pozioma, biorąc pod uwagę rodzaj gruntów, na jakich posadowiony jest budynek. Izolację cieplną istniejącego już budynku wykonuje się ze wspominanych wyżej materiałów, biorąc pod uwagę parametry domu i warunki gruntowe. Izolację najlepiej wykonać w okresie letnim, aby dać szansę fundamentom na całkowite wyschnięcie.

Prawidłowa, rzetelna i bardzo dokładnie ułożona izolacja termiczna fundamentów oraz minimalizowanie ryzyka powstawania mostków termicznych jest bardzo ważne dla trwałości oraz komfortowego i bezpiecznego używania domu. Brak czujności i wiedzy w związku z powyższymi etapami prac będzie w przyszłości skutkować problemami z wilgocią, rozwojem pleśni i grzybów, a także znaczną, niekontrolowaną utrata ciepła i wysokimi rachunkami. O czym pamiętać i na co zwrócić uwagę, aby w przyszłości nie musieć stawić czoła powyższym trudnościom? Jakie błędy w zakresie izolacji fundamentów są najczęściej popełniane na placach budowy?
- niewykonanie badania geotechnicznego gruntów – brak wiedzy dotyczącej rodzaju gruntu, na jakim posadowiony będzie budynek może skutkować źle dobranym rodzajem izolacji oraz materiałów izolacyjnych,
- zbyt nisko położona izolacja i nieszczelne połączenie izolacji poziomej i pionowej będzie skutkować naciekaniem wody i przedostawaniem się jej przez nieszczelności, co spowoduje zawilgocenie fundamentów,
- brak wiedzy ekipy budowlanej dotyczącej materiałów i ich połączeń – płyty EPS i XPS powinny być klejone na specjalne masy/kleje, nie mogąc stykać się z rozpuszczalnikami organicznymi,
- brak staranności i pośpiech ekipy budowlanej,
- stosowanie zamienników o gorszej jakości i niższych parametrach w ramach oszczędności, co w przyszłości może skutkować mniejszą trwałością oraz niespełnianiem swoich funkcji przez dany materiał.
Najlepszym rozwiązaniem, które pozwoli zminimalizować ryzyko błędów na placu budowy, jest nie tylko zatrudnienie profesjonalnej i doświadczonej ekipy budowlanej, ale także znajomość poszczególnych etapów budowy oraz wyzwań, jakie się z nimi wiążą.